Biesloglezers laten me weten: 'Ja, als je die Mess Tins laat zien, waarom dan niet het bestek?'

Ik herken ze meteen: de lepel, waarop het mes (annex fles- en blikopener) en de vork werden vastgeklikt.

Het bestek moest in een zakdoek gewikkeld in de Mess Tins worden gepakt, want anders kon de vijand je al op een kilometer afstand horen aanrammelen.

Uit deze 'pannetjes' heb ik gedurende een kleine twee jaar tientallen keren gegeten tijdens het uitvoeren van (denkbeeldige) veldslagen op de slagvelden van de Koude Oorlog.

Deze Mess Tin Set is al tientallen jaren in gebruik bij de legers van vele landen en er moeten er miljoenen van in omloop zijn. Iedere soldaat draagt de invouwbare blikken in zijn/haar ransel standaard mee.

Dit exemplaar staat bij mij op zolder voor het grijpen. Als ik ooit nog 's eten moet halen in een gaarkeuken - maar laten we hopen dat dit nooit... enzovoorts - klap ik mijn blikken uit om er twee kwakken eten in te kunnen ontvangen.

Ik heb een bewijsfoto gevonden.
Het is etenstijd, we zijn ergens in Frankrijk op verkenning.

Uw hoofdredacteur, tweede van links op de voorgrond, zit gebogen over zijn blik. Hij heeft uren gelopen en schrokt het eten naar binnen. Mag hij nog een keer halen bij de veldkeuken?

In deze tijd van het jaar, op een zaterdag in mei, zou mijn vader zeker zijn tent bij wijze van proef hebben opgezet op het kampeerterrein van Ockenburg.
De jaarlijkse kampeerweek - naar Ommen, met een collega - stond voor de deur (Zie link: Een week op de mooiste plek) en de uitrusting moest perfect in orde zijn.

Uitvegen, gebroken scheerlijnen herstellen, haringen rechtbuigen, primusbrander schoonborstelen. Lekt de waterzak niet? Zit er geen scheurtje in het grondzeil?

De hulpmiddelen waren uiterst simpel en elementair.
Mijn vader sliep op een zelfbedacht, zelfgemaakt luchtbed. Mijn moeder had in een juten zak vijf sleuven genaaid, waarin licht opgepompte, samengevouwen fietsbinnenbanden werden geschoven. Prima luchtbed! Maar de banden waren oud en met plakkertjes bedekt, dus liepen ze 's nachts regelmatig alle vijf leeg. En het is niet lekker wakker worden 's ochtends om vier uur op de harde grond.

Mijn vader was voorzien van een arsenaal aan handige kampeerattributen, waarvan er enkele permanent in het Bieslogredactielokaal zijn tentoongesteld - een asbak en een klerenhaak - dus niet aan een tentstok geklemd, maar aan een pijp van de waterleiding.

Helaas is de zelfgemaakte lantaarn verloren gegaan. Het was een sigarenblikje, opengeklapt en vastgezet, waarin een bodem en een kaarsenhouder waren gesoldeerd. De kaarsvlam reflecteerde het licht via de spiegelende blikken binnenkant van de doos. Je kon er 's avonds uitstekend een goed leesboek bij lezen. Ook dit hulpmiddel hing aan de voorste tentstok.

Even vergeten: was het niet zo dat mijn vader de blikken lantaarn zonder kaars 's ochtends gebruikte als scheerspiegel?

En weer voel ik de drang aanstaande zomer zo'n zelfde kampeertocht over te gaan doen, met dezelfde primitieve uitrusting.

Maar ja, zo'n verblijf op een hedendaagse camping krijgt dan al gauw iets demonstratiefs.
'Moet je die man zien met dat idiote zelfgemaakte luchtbed.'
'Zeker een actie tegen donzen slaapzakken, of zoiets.'

Mijn vader aan het werk op het GEB - het Haags Gemeentelijk Electriciteits Bedrijf.

Veertig jaar was hij er ambtenaar, in een tijd dat het stroomverbruik van alle Hagenaars nog met de hand werd bijgehouden.
Hoewel mijn vader hier een potlood hanteert, zal hij elke dag enkele uren met zijn vulpen hebben geschreven.

Het apparaat waar het mij om gaat, staat naast zijn rechterhand op tafel.

Ik ben opgegroeid met een inktlap - om de kroontjespen aan af te vegen - en een vloeipapiertje - om het natte opstel te drogen.
Aan zo'n chique vloeiroller ben ik nooit toegekomen, omdat ook ik werd meegesleept door de revolutie die de ballpoint teweegbracht.

Mijn vader gebruikte zijn vloeiroller veelvuldig, dat zie je aan de manier waarop een schoon stuk vervangbaar vloeipapier achteloos in de roller is geplaatst.

Ik heb op het net naar vloeirollers gezocht en vond een foto van minister-president Willem Drees achter zijn bureau, waarop ook een vloeiroller pronkt.

Twee foto's van schrijvende Haagse heren. Zelfde tijd. Zelfde vloeirollers.

(Misschien noteert mijn vader op dat moment het stroomverbruik van de heer Drees. Zou kunnen.)

Beloof me niet te lachen. Ja? Afgesproken?

Nou, dan zal ik het zeggen:
dit is een tijdje mijn brommer geweest.

Niet doen!

Een auto hadden we thuis niet - onbetaalbaar van een ambtenarensalaris - wij reden op zwarte, hoge, oude brikken.
Mijn vader fietste elke ochtend vijf kilometer naar zijn kantoor en 's avonds weer terug. Door regen en wind, met een broodtrommeltje en een regenpak in zijn tas.

Tot hij op een dag de straat in knetterde op een brommer. Nou ja, je noemde het 'een rijwiel met hulpmotor', want de motor was op zijn eigen fiets gemonteerd.
Er liepen twee kabels naar het stuur - een voor de gashandel en met de andere kon je de motor optillen, of op de voorband laten zakken.

Het eitje van Berini - een puur Nederlands merk, de naam was gevormd uit de voornamen van de fabriekseigenaren: BErnd Neumann, RInus Bruynzeel en NIco Groenendijk.

Hoe lang mijn vader erop gereden heeft, weet ik niet meer. Hij is wel aan een tweede eitje toegekomen en ik mocht met zijn afdankertje-eitje rijden.
Dat heb ik niet vaak gedaan. Met een eitje kon je moeilijk op school verschijnen. Als je het enigszins wilde maken reed je op een Puch.

Ook na een kleine verbouwing, durfde ik nog niet de bink uit te hangen op mijn eitje. Ik zaagde de uitlaatpijp namelijk af, zodat'ie de straat met rook vulde en hard brulde als ik gas gaf. Maar ja, eitje bleef lullig eitje.

Met het gas voluit, moest je het stuur met volle kracht in bedwang houden. De fiets, niet berekend op motorische aandrijving, ging gevaarlijk slingeren.

Er zijn hier en daar nog eitjes te koop. Die van de foto moet 700 euro opbrengen.
Verleidelijk. Je krijgt er een snorfietsbewijs bij.

Nee, ik doe het niet. Met een eitje hoor je er toch nooit echt bij.
En ik ben (nog) niet toe aan een snorfiets.

'Wat wil je later worden?'
Toen ik op veertienjarige leeftijd moest kiezen, wist ik het zeker: scheikundig ingenieur. Aan het eind van de derde klas koos ik dus voor de bètavakken: hbs-b.

Wat me in scheikunde zo aantrok, kan ik me niet meer indenken. Waarschijnlijk koesterde ik het romantische beeld van eigenzinnige geleerden die in hun laboratorium geheimzinnige proeven doen en de mensheid versteld doen staan met hun vondsten. De tegenpool van de waanzinnige professor Lupardi?

Mijn vader - groot natuurkenner - had er zich bij neergelegd dat ik zijn droom niet zou waarmaken; ik interesseerde me niet voor de natuur en werd dus geen landbouwkundig ingenieur.
Maar de foto bewijst dat hij mijn keuze voor de scheikunde van harte ondersteunde.
Hier zit ik in mijn eigen laboratorium, dat was ingericht in een kamertje op zolder. Ik deed er de proeven na uit de scheikundelessen.

Mijn lab? Door de foto goed te bestuderen begrijp ik nu dat het ook mijn vaders laboratorium was.
Hij had gezorgd voor de flessen en potten met chemische stoffen en het rek tegen de wand.
Hij timmerde het bijtafeltje tegen de oude badkamertafel met marmeren blad.
Hij wist reageerbuizen, retorten, pipetten en statieven te versieren op 'de zaak', het gemeentelijk electriciteitsbedrijf, waaraan ook een laboratorium was verbonden.
Hij legde een gasleiding aan, zodat ik met een bunsenbrander de vloeistoffen kon verwarmen.
Ik herken ook het zelf vervaardigde detail waarop hij zo trots was: het rode lampje dat ging branden als de gaskraan werd opengedraaid.
Ook had hij buiten, op de gang boven de deur van het lab, een rode waarschuwingslamp aangebracht, die aangaf dat niemand onverhoeds mocht binnentreden als de vloeistoffen stonden te pruttelen en de mengproeven een aanvang namen, soms gepaard gaand met rookontwikkeling en ontploffingsgevaar.
Ik herken het pronkstuk: het destillatie-apparaat, een wonder van glasblaaskunst. (Het steekt achter mijn rechterhand diagonaal de ruimte in.) Een lange buis, met daarin een ander, spiraalsgewijs gedraaid glazen kanaal.

Wat graag kwamen jongens uit de klas bij mij hun scheikundehuiswerk maken.
O ja, er hing ook een bord, door mijn vader met groene schoolbordenverf bestreken, waarop wij met krijt de chemische formules konden uitwerken.
En, schiet me nu te binnen, hij had zelfs een kap gemaakt die giftige dampen kon afzuigen.

In de vijfde klas werd duidelijk dat de b-richting hoofdzakelijk minder romantische vakken omvatte. Wis- en natuurkunde gingen me veel moeilijker af.
In dat jaar werd ik gegrepen door de gedichten van Lucebert en Remco Campert en de romans van W. F. Hermans.

Met veel bijlessen en geploeter haalde ik het diploma hbs-b, waarna ik Nederlands ging studeren aan de Haagse School voor Taal- en Letterkunde.
En ook dat kreeg de goedkeuring en medewerking van mijn vader, die immers zelf korte verhalen en kronieken in het personeelsblad schreef.

Weer zo'n romantische misvatting: als je zelf gedichten probeert te schrijven Nederlands gaan studeren .
Toen ik binnen een jaar de studie staakte en me aanmeldde bij een opleiding tot radiocabaretier, was mijn vader het daar niet mee eens.

Het verdere verloop van mijn werkzame leven heeft hij niet mee kunnen maken. Hij kreeg de ziekte waarvan toen niemand de naam durfde noemen.

Vanmorgen, op weg met bestemming Amsterdam, zag ik 'm staan op mijn station: een stoomlocomotief, met een lange rij antieke wagons achter zich aan.
De rookpluim was diepzwart en ik snoof gretig de vergeten geur van brandende kolen op.

Aan het verhevigde gesis en gehakkepuf te oordelen, stond de trein op punt van vertrek en ik rende naar de spoorwegovergang met mijn mobielcamera in de aanslag.
En het lukte het optrekkende gevaarte vast te leggen.
(Tijdens het fotograferen van nostalgia denk ik wel altijd: 'Dat het zover met je is gekomen'.)

Later kwam de herinnering boven, die ik met grote schroom opschrijf.
Want met de nu volgende bekentenis overschrijd ik definitief de grens van Jonge Oudere naar Oudere Bejaarde:

Ik heb in mijn leven nog per stoomtrein gereisd!

En dat was niet tijdens een hobbytripje met treinkenners, of een familietochtje per Dikke Tina naar Deventer, nee, echt - volgens een heus dienstrooster.

Ik was zes jaar en we reisden met de elektrische trein naar Arnhem en vandaar met de stoomtrein naar vakantiebestemming Winterswijk.

En ik koester een beeld- en geluidservaring waar ik zeker van ben: ik steek mijn hoofd uit het treinraam en hang tijdens de gehele reis in de rooklucht.
Diezelfde aardse, fossiele rooklucht hing vanmorgen op het station.

Heerlijk!
Zo'n luchtvervuiling maken ze tegenwoordig niet meer.

Er zijn nog vele vinylliefhebbers die genieten van hun oude platen, compleet met ruis en tikken, zo is me gebleken.

Dank aan de mailers die mij melden hoe eenvoudig het is een platenspeler aan te sluiten op een moderne geluidsinstallatie: zet er een versterkertje voor. Een voorversterkertje dus. Overal te krijgen en niet duur.

Bijgaande draaitafel vond ik begerenswaardig - uitgerust met USB, kun je je platen via een geluidsinstallatie draaien, maar ook meteen in de computer (en dus iPod) invoeren.

Ik sta er zelf ook van te kijken dat dit apparaat nu pas een plaats krijgt in deze rubriek. Je zou hem tussen de eerst tien verwachten.

De pick-up. De platenspeler.

Die late plaatsing heeft onbewust te maken met gêne, denk ik.
Ik wil niet toegeven dat ik dit apparaat 'heb gekend'. De platenspeler is zo belangrijk geweest in alle levens van boven de dertig. Bijna iedereen koestert sentimentele herinneringen aan 'de eerste pick-up'.
O, had ik hem nog maar, dat plastic groengele pick-upje, gemonteerd op een nachtkastje met daarin de met jute overtrokken speakertjes... enzovoorts.

En daar staat mijn laatste exemplaar: op zolder. Werkeloos. Naast een van de vele dozen met LP's.
Ik beken met moeite: mijn laatste geluidsinstallatie (torentje) van vijftien jaar geleden bevatte al geen aansluiting voor de platenspeler meer.
Ga er maar 's om vragen in de gemiddelde elektronicawinkel.
'Wat zegt u, meneer? Een aansluiting voor een platen.... Ha ha, ha, die meneer. Trouwens, die torentjes waar u het over hebt, zijn ook nauwelijks nog te koop, hoor.'

Ik weet het: draaitafels zijn nog volop te krijgen in speciaalzaken. De DJ's bewerken vinylplaten op stootvaste draaitafels. Maar ja, dan moet daar een buitenissige versterker bij... En, heb ik gelezen, de DJ's gaan nu ook massaal weer over op CD's en iPods.

Echt afscheid kan ik niet nemen. Ik doe geen platen de deur uit. En kijk, ik kom rond voor mijn draaiverleden uit: de onderste planken van de kast in de kamer zijn gevuld met LP's. Voor de oudste exemplaren heb ik lang gespaard, de meeste heb ik grijs gedraaid. Moeten die nou ook niet 's in dozen naar zolder? Ik kan het nog niet.

En dan heb je de diehards, de fanaten, die zeggen dat LP's duizendmaal mooier klinken dan CD's.
Bob Dylan is er zo een. In een recent interview verklaarde hij al dat digitale gedoe tot totale shit. Zelfs zijn laatste CD kon niet door zijn eigen beugel.

Nou, dat valt mee. 'Modern Times' klinkt verrassend direct, zeker op een iPod, zijn teksten zijn woord voor woord te verstaan.

Als ik zo'n mening wil overbrengen op een ander, zeg ik nog altijd:
'De nieuwe Dylan? Mooie plaat!'

Vanaf de late jaren zestig werd amateurfilmen heel populair. Een camera kostte niet veel, maar een vakantiefilm van een halfuur liep in de papieren.
Een rolletje bevatte enkele minuten 8 mm-film, na 'volschieten' stuurde je het op naar een laboratorium, dat het na ontwikkelen binnen enkele weken terugstuurde.

Vervolgens moest je die filmpjes aan elkaar zetten - de gevorderde amateurs monteerden echte films, die een verhaal vertelden, soms met titels en muziek en al.

Maar zo ver ging ik niet.
Links op de voorgrond staat mijn plakpers.

Wat zegt u, meneer? Plakte u die filmpjes zelf aan elkaar?

Ja, jongelui, het ging zo:
het ene eind van de film legde je in de onderste sleuf, het andere deel in de bovenste, door de 'brug' heen en weer te schuiven, schraapte een mesje beide uiteinden een beetje af. Dan smeerde je die afgevlakte eindjes in met plakmiddel, de bovenste sleuf draaide je op de onderste en je drukte de las flink aan en... maar jullie luisteren al niet meer, geloof ik.

Ja hoor, meneer, het is heel interessant. Kunnen we die oude films zien? Lijkt ons heel erg gek.

Ai! Nee, dat gaat helaas niet, ik heb geen projector meer. Ik bewaar stapels dozen met spoelen film uit de jaren zestig en zeventig en ik ben tot nu toe te labbekakkig geweest ze door een bedrijfje over te laten zetten - jaren geleden kon dat al op video en nu op DVD.

(De 9,5 mm-filmpjes van mijn ouders uit de jaren dertig (zie Apparaten 21) zitten ook nog altijd in een doos. Schaamte!)

Kan ik het nu volgende onderwerpje wel behandelen, terwijl elders in de wereld...?
Wordt Bieslog een museumsite van nostalgische, vergeten dingetjes en dongetjes?
Streef ik een te makkelijk succes na, omdat het stukje over de opvouwbare broodtrommel zoveel emails opleverde?

De opvouwbare drinkbeker.

Mijn zusje zette een doosje voor me neer en toen het openging was daar de schok der herkenning.

Wonderbekers - we hadden er thuis een stuk of vier.
Je hoefde die ringen maar even uit te trekken en ze bleven, in elkaar grijpend, rechtop staan.

En altijd was je bang dat tijdens het drinken van je melk het ringverband zou instorten en de melk in je gezicht zou exploderen.

Uit de vele reacties op mijn broodtrommelherinnering bleek al dat hij echt heeft bestaan, maar een fotobewijs bleef uit.

Tot Gerda Bruijn haar kleindochter de kelder liet opruimen en bijgaand trommeltje tevoorschijn kwam.

Ja, dat is 'm!
De op- en inklapbare wandjes op scharnieren, de losse deksel - je sluit de gevulde trommel af met een elastiek (weckring) erom en zo gaat'ie in de tas of onder de snelbinders.

Gelukkig - het echte trommeltje doet niet onder voor de trommel uit de herinnering.

'Mijn oude trommeltje, eindeloos gebruikt', schrijft Gerda Bruijn.
Ik denk erover de foto's uit te printen, in te lijsten en op te hangen.

Glunderend stonden ze op de foto in de krant: een stel jonge ontwerpers met hun prijswinnende uitvinding - de opvouwbare broodtrommel.

En al een tijd probeer je jouw eerst opkomende gedachte weg te drukken:
'Maar die bestond toch al? Sterker nog: jarenlang ging je toch naar school met een opvouwbare broodtrommel? Wat krijgen we nou, zeg!'

Maar je besluit die gedachte meteen weer op te bergen:
'Laat die jongens nou toch denken dat ze de opvouwbare broodtrommel hebben uitgevonden. Bederf hun plezier niet. En als ze rijk worden van hun uitvinding, gun ze dat. Wees wijs, knars even met je tanden en de wereld draait door.'

Helaas is er dan toch een oudelullenstemmetje dat blijft zeuren:
'Ja, nee, alles goed en wel, maar hoe zag jouw opvouwbare broodtrommel er dan uit? Van aluminium gemaakt, toch? En je kon de zijkanten inklappen en waar bleef dan het deksel? Wat een schitterend trommeltje was dat, zeg!'

En voor je het weet ga je, alsof je niets beters te doen hebt, op zoek en googel je een dik uur met inklapbaar, broodtrommel, opvouwbaar, lunchtrommel, aluminium, in alle mogelijke combinaties, maar hij komt niet tevoorschijn.

Maar je wilt je gelijk halen en je besluit een oproep te doen:
wie kan een plaatje van een aluminium, opvouwbare broodtrommel uit de jaren vijftig opsturen?

Om de zoveel jaar, als een nieuwe versie op mijn pad komt, ga ik enthousiast voor de bijl en moet ik het apparaat zo snel mogelijk hebben.

De voice- of memorecorder.

En elke keer neem ik me voor het ding optimaal te gaan gebruiken. Vanaf het moment van aanschaf zal ik het 'voor altijd' vers geladen bij me dragen.

Want ik ga 'invallen vastleggen'.

Een interessante gedachte, een mooie zin, een idee voor een roman, een pakkend melodietje, een gekke stem, een zojuist opgevangen gesprek, een regel waaruit niet alleen een gedicht maar misschien wel een hele bundel zal voortvloeien, een spontane improvisatie - alle briljante invallen leg ik onmiddellijk vast, een halve seconde nadat ze vers uit het brein zijn geborreld.
En thuis luister ik het bandje-van-de-dag af en noteer ik de meest briljante uit de stroom invallen.

Zo zou het moeten, maar zo gaat het niet.
Afgezien van het feit dat ik heel wat minder briljante invallen krijg dan ik zou willen, blijkt het in de praktijk onmogelijk ze aan de voicerecorder toe te vertrouwen.
Haal ik, als ik in tram of trein zit, mijn recordertje tevoorschijn om er iets in te prevelen? Ik niet. En zingen in het openbaar is al helemaal uitgesloten.

Tegenstem: ja, vroeger werd je wellicht voor interessantdoener versleten, maar nu, met het massale mobiele bellen in het openbaar, valt het recordertje toch niet zo op?

Dat dacht u. Maar ik haal de aanstellers - managerstypes die hun secretaresses zogenaamd dringende brieven zitten te dicteren - er zo uit.

Bovendien is een apart apparaat niet meer nodig - je belt met je mobiel naar je eigen nummer en je spreekt na de pieptoon je briljante inval in.

In mijn eerste voicerecorder, een Sanyo M1118, draaide een cassettebandje en het is zeker 25 jaar oud. Een dikke knol, die niet in een binnenzak past.
Ik kan me niet herinneren er ooit een briljante inval op te hebben ingesproken.

Het apparaat heeft een 'voice activated system'. Moest het standby staan en ging het draaien als je erin sprak?

Ik vrees dat ik het apparaat voornamelijk heb gebruikt om weer eens aan verblufte toehoorders te demonstreren dat 'het met de tegenwoordige techniek heel hard gaat'.

De kleine digitale versie van Sony was onweerstaanbaar. Geen bandjesgespoel - je kon er gedurende uren je briljante invallen op kwijt. En die waren ook gemakkelijk weer terug te vinden.
Met dat apparaatje heb ik op lange fietstochten - heel vroeg in de ochtend, niemand op de weg - wel enkele malen uitzinnig gezang en onzinnig gebral opgenomen.
Misschien staat het er nog op, maar ik durf het apparaatje niet op te laden en af te luisteren. Want briljant zal het zeker niet zijn.

Toen bleek dat op mijn eerste iPod een microfoontje kon worden aangesloten, was ik er weer als de kippen bij.
Het is een gevoelig microfoontje en op de iPod is nu plaats voor een eruptie van briljante invallen die gerust een week - dag en nacht - mag aanhouden.

Maar ik ben inmiddels overgestapt op de iPodVideo en daar heb ik nog geen microfoontje voor gezien.

Bij deze drie voicerecorders wilde ik het voorlopig laten.
En komt er hopelijk binnenkort weer eens een briljante inval bij me binnen, dan noteer ik die in mijn nu nog lege opschrijfboekje van Moleskine dat ik, in een binnenzak gestoken, altijd bij me draag.

Het lukte me niet de wekradio?s in de hotels onder de knie te krijgen - ik was al een paar keer te laat aan het ontbijt verschenen, dus zat ik dringend om een eigen wekker verlegen.

Het winkeltje waar ik dit wekkertje kocht, kan ik me scherp voor de geest halen.
Het is (was) een winkeltje in Washington, in de buurt van het Witte Huis.
Klinkt stoer, maar het is de waarheid.
In 1979 maakte ik een rondreis door de VS en die tocht heeft diepe indruk gemaakt.

In de etalage lagen de modernste gadgets uitgestald en ik viel voor dit wekkertje.
Het was ?Quartz gestuurd? - wat dat ook mocht betekenen - en het liep een vol jaar op één batterijtje.

Mijn Amerikaanse wekkertje staat nog altijd op het kastje naast mijn slapende hoofd.
Al 27 jaar piept het mij wakker - niet met sluimerfuncties zus en me zo, niet met zachte radiomuziek - het wekkertje piept hoog, doordringend, langdurig en doeltreffend.

Binnenkort komt de avond waarop ik het wekmechanisme een uur later dan gebruikelijk zal afstellen.
Als de tienduizendste dag aanbreekt waarop het wekkertje dienst moet doen, mag het uitslapen.

Deze eerste drumcomputer voor huiselijk gebruik kocht ik vijfentwintig jaar geleden in de Tandywinkel, ten behoeve van een tv-sketch, waarvan ik de inhoud ben vergeten.

De Concertmate van Realistic was in twee functies bruikbaar: als metronoom en als 'Electronic Accompanist'.

Drumcomputer is een groot woord voor dit kastje waaruit een blikken geklik en getik klonk, dat in de verre verte niets met trommels of bekkens van doen had.
Maar je kon menig familielid of bezoeker verrassen door je bij je pianospel te laten begeleiden door een Waltzrhythm uit de Concertmate, of door de toetsen Rock, Bossa of Latin in te drukken - ritmes die je ook nog in tempo kon variëren.
'Nou ja! Ze vinden wat uit tegenwoordig!'

Dit doosje heeft voor veel muzikale ellende gezorgd.
Met de uitvinding van de drumcomputer brak een lange periode van fundamentele kaalslag in de populaire muziek aan. Het ritme - fundament van goede popmuziek - kwam lange tijd uit een doos en de veronachtzaming van 'echte', levende drums leidde tot morsdode muziek, die mij zelden tot dansen heeft gebracht.

(Maar als ik een nummer opzet met een echte, swingende drummer, spring ik - als niemand het ziet - nog als een oude aap door de kamer.)

Het evenwicht tussen echt en synthetisch is nu enigszins hersteld, maar nog is er geen popdrummer die in de schaduw kan staan van welke jazzdrummer dan ook.
(Behalve Charlie Watts van de Stones, die ook een aardig potje jazz kan slaan.)

Het is een zwaar koperen gewicht en ik bewaar het al tientallen jaren.
En ik denk zeker te weten waarvoor het ooit is gebruikt.

Dit stuk metaal was het belangrijkste onderdeel van een door mijn vader zelfgemaakte beveiligingsinstallatie.

Dat zit zo.
Op een ochtend gingen we - mijn vader, moeder en ik - kijken in het huis van de buren. In mijn herinnering zit ik op de arm van mijn moeder. Ik moet dus drie, vier jaar zijn geweest.
Bij de buren was ingebroken.
De gordijnen waren nog dicht, dus zie ik een schaars verlichte kamer voor me.
Op de huiskamertafel stonden de resten van een groot feestmaal, dat de inbrekers die nacht hadden aangericht.

De ontzetting van mijn ouders was groot, vandaar dat mijn beeld van die donkere kamer als luguber en angstaanjagend in mijn geheugen is opgeborgen.
(Door latere verhalen werd er een smerig detail aan toegevoegd (excuses): een van de onverlaten had een grote drol in het midden van de kamer op het vloerkleed gedraaid - schijnt een oude inbrekersgewoonte te zijn.)

Ook uit latere verhalen weet ik, dat mijn moeder op het politiebureau is ontboden om een herkenningsproef te doen. Zij had die middag een paar types door de straat zien lopen, die er zo onguur uitzagen, dat ze speciaal naar het raam was gelopen om ze goed in zich op te nemen.
Of de dieven op haar aanwijzingen zijn gepakt, weet ik niet meer.

Omdat ons straatje eenzaam en van alle kanten toegankelijk te midden van nog onbebouwde landjes lag, bedacht mijn vader een apparaat dat ons moest beveiligen tegen inbraak.
(En als mijn moeder de dieven wel heeft aangewezen, waren mijn ouders doodsbang voor wraak - denk ik nu.)

De constructie kan ik me ook nog herinneren.
Voor de binnenkant van de huiskamerramen was een touw gespannen, waaraan het zware gewicht was bevestigd. Als een inbreker zou binnendringen, schoof het touw van een spijker en viel het koperen gewicht in een op de vloer geschroefde lampfitting, die met elektriciteitsdraad aan een batterij was verbonden.
Het gewicht bracht het contact tot stand en de stroom deed een elders in de kamer opgestelde alarmbel rinkelen.

Iedere avond spande mijn vader het touw voor de ramen en hing hij het gewicht op scherp.
Nooit is er bij ons ingebroken. Nooit is het alarm afgegaan.

Jarenlang heb ik gedacht dat wij van onraad niets te vrezen hadden, omdat de inbrekers werden afgeschrokken door mijn vaders veiligheidsinstallatie.

Dat is natuurlijk onzin, maar ik wil er toch graag in blijven geloven.

In korte tijd krijg ik er elf op de foto bijeen.
En dan heb ik de staande voor de mobiele handsets niet meegerekend, dat zijn er ook nog ?s vijf.

Ik heb zestien opladers in huis.

Er zit een universele lader bij, waarmee je apparaten van 1.5 volt en 3, 4.5, 6 enz. kunt voorzien, dus waarom gooi ik er niet een heleboel weg?
Dat doe je niet. Je bewaart ze, want je kunt niet weten...

Ze zien er ook gewichtig uit. Hoe ouder hoe zwaarder.
Wacht maar, ooit doet een verzamelaar een schitterend bod:
?Allemachtig! U hebt nog een 5-4065A Power Supply? Daar zijn er in heel Europa nog maar drie van!?

Van vier opladers weet ik welke apparaten erbij horen - de overige wachten op... ja, waarop?
In heel Nederland wachten miljoenen opladers op de Nationale Oplader Inleverdag, 12 november 2009.

- Waarom die dag?

- Geen idee. Dat is toekomstmuziek, hè.

Van vele kanten wordt me informatie over het Röntgenapparaat in de schoenenwinkel van de vijftiger jaren aangereikt. Bedankt.
Ik zocht niet goed. Onder trefwoorden als X-ray en shoe fitting is veel te vinden over deze Amerikaanse schoenpasmachine.

Het licht waarin je het geraamte van je voeten zag was niet blauw, maar groen.

Was er in mijn herinnering éeen scherm waarop het huiveringwekkende tafereel kon worden bekeken, op bijgaande foto's tellen we drie kijkmogelijkheden: een voor de verkoopster, een voor mijn moeder en een voor mij.

Hebben mijn voeten schade opgelopen doordat ze eenmaal per jaar aan de (te hoge) straling bloot hebben gestaan?
?This is not to say that the shoe fitters were safe. Indeed, a shoe model who was exposed to excessive radiation received such a severe radiation burn that her leg needed to be amputated.?

In de VS zal zeker een advocaat te vinden zijn die een zaak wil beginnen.
Ik loop nog even door.

Als mijn moeder met mij nieuwe schoenen ging kopen bij Van der Valk in de Appelstraat, was ik onderweg al heel zenuwachtig. Ik was voorbereid op een griezelige gebeurtenis.

Nadat de verkoopster een doos uit het magazijn had gehaald, moest je zowel de rechter als de linker nieuwe schoen aantrekken.
'Loop 's een stukje', zei mijn moeder. 'En? Doen ze pijn?'
Ja, nieuwe schoenen doen altijd een beetje pijn.
Mijn moeder probeerde vervolgens de stugge neuzen in te drukken om te controleren of de tenen nog enige groeiruimte hadden. Want nieuwe schoenen konden er hooguit eenmaal per jaar af.
'Weet je zeker dat ze goed zitten? Het geld groeit me niet op de rug, hè!'

Nu speelde de verkoopster de grote troef van deze hypermoderne schoenenwinkel uit. Nu ging het gebeuren.
'Zullen we even naar het apparaat gaan?'

In een hoek van de winkel stond een indrukwekkende metalen kast, met onderin een opening, waarin je je voeten met de nieuwe schoenen moest plaatsen.
De juffrouw drukte op een knop, een laag brommend geluid zette in en een beeldschermpje lichtte blauw op.
'Ja, kijkt u maar,' zei de verkoopster tegen mijn moeder, 'de tenen zitten nog zeker een centimeter van de voorkant van de schoen af.'
En dan mocht je even op het schermpje meekijken.
En je zag - ja, dames en heren, ik kan het bijna zelf niet geloven - je zag de botjes van je eigen voeten. Röntgenstralen priemden dwars door de nieuwe schoenen, je sokken en je vel!

Het brommen verstomde. Met knikkende knieën stapte je van het apparaat af.
's Avonds, in je opklapbed, was het moeilijk inslapen met het beeld van je eigen blauwwitte skeletvoeten nog steeds helder voor ogen.

Tegenwoordig heb ik vaak last van extreem koude voeten. Dat kan toch niet te wijten zijn aan die paar keer dat mijn voeten in de schoenenwinkel van Van der Valk werden doorgelicht?

Pas als ik een foto van het apparaat heb gezien (nergens gevonden), vertrouw ik mijn eigen herinnering voor de volle honderd procent.

Nu ik ze voor de foto bij elkaar heb gelegd, moet ik toegeven dat ik een mobiele junk ben geworden.
Er slingeren hier in huis acht afgedankte mobieltjes rond, waarvan meer dan de helft nog tot leven kan worden gewekt - er zit voldoende stroom in om de schermpjes te laten oplichten.

Ik beken. Ik ga helemaal mee in de mobiele opfokkerij. Ik verslind de paginagrote advertenties, waarin de nieuwe modellen worden gepresenteerd.

Het cameraatje in mijn huidige mobiel is er een van 1,3 megapixels, maar de nieuwere hebben allemaal 2.0-camera's.
Hoewel ik heel goed wist dat mijn contract nog niet was afgelopen, ging ik in de belwinkel vragen of ik al voor een gratis nieuw model in aanmerking kon komen.
Pas in augustus 2006 mocht ik terugkomen van de belwinkelchef. Als Eersteklas Jan Lul droop ik af.

Op etentjes en partijtjes haal ik mijn mobiel tevoorschijn om een foto van het gezelschap te maken en als ik ook maar de geringste belangstelling vermoed, demonstreer ik de beeldtelefoon - dat ik live kan bellen met mijn hoofd en dat van de ander tegelijkertijd op het scherm. Ik vertel er niet bij dat ik die functie alleen gebruik voor dit soort demonstraties, omdat ik niemand ken die ook zo'n toestel heeft.

Ik vraag ook gerust aan een tafelgenote of ik de foto die ik zojuist van haar heb genomen naar haar e-mailadres zal sturen.
'Kan dat dan?', vraagt ze verbaasd. En ik zit goed.

Mensen die zich in het openbaar uitsluitend met hun mobieltje bezighouden, heb ik altijd grote aanstellers gevonden, maar ook ik buig me nu gedurende een trein- of tramreis langdurig over mijn toestel. Om SMS-berichten te beantwoorden of te wissen en de foto- en videobestanden op te schonen.

Er staat me vaag bij dat er inzamelacties voor oude mobielen zijn geweest ter bescherming van het milieu en ten bate van goede doelen. Hebt u meegedaan? Ik ook niet.

In een aanval van opruiminisering heb ik mijn fax bij het grofvuil gezet.

Zelden zette het apparaat zich, na de korte introductiebel, nog in beweging.
Er rolde op maandagmorgen wel eens een weekmenu van een plaatselijk afhaalcentrum uit, maar vanmorgen bleef het bij gerommel en gepiep in de buik van de vergeelde kast.
Er bleek nog een rol papier in het binnenste aanwezig, zodat ik de diagnose aandurfde: ?apparaat overleden?.

Ach, wat waren we opgewonden, Kees en ik, toen we in 1987 de showroom van een firma in kantoorapparatuur op een veraf industrieterrein bezochten.
Na een demonstratie van het wonder van de fax hadden we er allebei meteen een besteld.
We stonden al met één been in de jaren negentig, vonden we en de plannen borrelden op.
We zouden dagelijks heftig over en weer gaan faxen, wat zou leiden tot - daar waren we van overtuigd - Het Eerste Fax Boek Ter Wereld.

De grote bak werd een week later door een installateur binnengedragen en aangesloten.
Die employee zagen we maandelijks terug, want we hadden ook een peperduur servicecontract getekend.
?Deze techniek vergt gedegen onderhoud - het schoonhouden van de inktrollen en zo - en daar hangt een prijskaartje aan?, had men ons verzekerd.

Het boek is er niet gekomen, maar we wisselden er veelvuldig teksten en knipsels mee uit. Eerst met elkaar, daarna met vele anderen, want de fax werd in korte tijd razend populair.
De grote bak met onderhoudsmonteur werd vervangen door een klein kek model ?telefooncentrale?, die naarmate het facsimiléverzenden per computer veel makkelijker werd, stiller en stiller viel.

Ik vond het toch moeilijk afscheid te nemen.
In de geruststellende wetenschap dat mijn scanner ook eventueel kan faxen - maar aansluiten doe ik ?m niet - heb ik de banden met het stopcontact en de telefoonaansluiting verbroken.

Voor het eerst liggen ze na een jaar of acht weer in één kamer verenigd op tafel: de handsets, hun centrale en de opladers, die het huiselijke telefoonverkeer op drie, ver van elkaar gelegen punten hebben geregeld. Paraat, op elk uur van de dag of de nacht.

Het is geen gezellige reünie, ik ga ze wegbrengen naar het grofvuil.

Want het ging echt niet meer.
Niet alleen raakten de batterijen steeds sneller leeg, de telefoons begonnen om de drie dagen uit de pas te lopen. Alsof je een gesprek voerde met een ruimtesonde - veel geruis en geknars en echo op de stemmen.

Je moest dan de handset opnieuw 'met uw code aanmelden bij het grondstation' en een serie knopjes indrukken, die pieptoontjes opwekten en dat in een bepaalde volgorde, die ik steeds vergat.

Dus heb ik het eens zo moderne - want draadloze - stel handsets vervangen door lichte, ranke, kokette Katinka's.

Daar liggen ze dan voor het laatst bij elkaar.
Duizenden malen zijn ze ter hand genomen. Honderden uren mensentaal hebben ze moeten verwerken. Ze rinkelden voor mooie, slechte, lieve en pijnlijke boodschappen.

Nou ja, laat ik ophouden. Het zijn maar apparaten en draden. Weg met die handel.

Maar het echt dramatische: de apparaten willen niet weg. Ze roepen om hulp!

Een uur geleden begon één van de handsets te piepen dat hij dringend stroom nodig heeft.
Even later gevolgd door de tweede, die zo mogelijk nog klaaglijker kermt.

Ja en daar begint nummer drie, op een luidere en verwijtender toon dan zijn broertjes.
Het hartverscheurende gesnerp is moeilijk te verdragen.

Ik vlucht de kamer uit in de hoop dat morgenochtend het hulpgeroep zal zijn verstomd.

Elke keer als ik op Bieslog de serie 'Apparaten die ik heb gekend' tegenkom, jeuken mijn vingers.
'Kan ik die rubriek niet van je overnemen?', heb ik de hoofdredacteur al vaak gevraagd.
Want met zijn bandrecorders en fototoestellen uit het jaar 0 heb ik persoonlijk niks, terwijl ik stik van de gadgets die ooit hartstikke modern waren en nu om te lachen zo out of time.

Nou ja, vooruit, ik mocht ook een keer.

Neem de MP3-spelers. Ik kocht laatst een nieuwe tandenborstel en daar zat een MP3-spelertje in van 750MB!
Is niet waar - maar ook jullie zouden er niet van opkijken, toch?
In elke sleutelhanger kun je tegenwoordig 50 nummers kwijt.
Maar hoe was dat nog maar een paar jaar geleden?

Ik heb ?m zorgvuldig bewaard: de 8 cm Portable MP3-CD Player.
Het was na de walkman. De discman had de cassette een definitieve slag toegebracht.
Waarna MP3 de boel op z'n kop zette. In 2000/2001?

Toen kwam Philips met z?n MP3-CD Player. Net vóór de chipjes en de stickjes. Eigenlijk dus net te laat, want toen ik ?m kocht zei de winkelier: ik zou maar een stapel van die kleine CD-Rommetjes kopen, want dit apparaat houdt het niet lang.

MP3-tjes branden op dat kekke schijfje - het was allemaal nieuw en spannend.
Ik vond het mini-discmannetje hartstikke goed. Nooit geen overslag tijdens het joggen.
Jahaha! Dat deed ik toen nog! Elke dag twee rondjes door het Zuidbroekpark. Toen ik nog dacht dat Judie zeker een relatie met me zou beginnen als ik er tien kilo had afgedaan.

Maar toen ik die tien kilo na vier maanden geren met die MP3-CD speler in m?n rechterhand geklemd ook echt kwijt was, was ik Judie kwijt aan die lul van een barbediende in de Oase, die met z'n zogenaamd virtuoze cocktailact ieder dingetje het bed insjeekte.
Ja, Judie die ik hoog had zitten, bleek ook zo'n dingetje.
(Laatst zag ik 'r in het park zitten spelen met een kindje. Ze zag me zogenaamd niet. Of ze herkende me niet, met die vijftien kilo die ik er sindsdien bij heb.)

Vorige week zat ik nou 's niet met m'n iPod, maar met dit playertje op een terras en tot tweemaal toe kreeg ik uit erg aantrekkelijke vrouwenmonden te horen:
'Wat heb jì­j daar voor een geinig apparaatje? Die kleine schijfjes... wat schattig!?

Wie wat bewaard, maakt het later helemaal.

Zie je,
Driek

PS
Het is dus wie wat bewaarT
Ja, sorry, m'n checker vond 't goed.
Bedankt iedereen.

In aflevering 11 van deze serie behandelde ik de NAGRA-recorder (zie het dossier).
Ik noemde dat apparaat de eerste recorder waarmee radiomakers - los van de grote reportagewagens - de straat opgingen.
Zes jaar lang maakte ik er het programma Uitlaat mee.

Op het net kwam ik bijgaand plaatje van de MAIHAK-recorder tegen en ik herinnerde me dat dit de recorder was waarmee ik ervaren collega?s zag uitgerust, nog voor de NAGRA zijn intrede deed.

De eerste draagbare recorder ter wereld.
Er kon enkele minuten mee worden opgenomen en de voeding van de versie die ik heb gezien, bestond niet uit batterijen, maar kwam tot stand door aan een slinger te draaien.
Hij was dus opwindbaar!

Grote Nederlandse radiomakers, zoals Gabri de Wagt en Bob Ushi, gebruikten de MAIHAK in de vijftiger jaren. Zij legden de basis voor de moderne radioverslaggeving.

Als eerbetoon aan deze, door mij zeer bewonderde pioniers, neem ik de MAIHAK op in de serie 'Apparaten die ik heb gekend'.

Dat ik niet van spelletjes hou, heb ik nu zo vaak en breeduit geëtaleerd, dat het verdacht veel op koketteren gaat lijken.
Het is een interessant imago. Als spelletjeshater wek je de suggestie dat jij je tijd niet vermorst en meer te doen hebt dan de tijd doden met kaarten, schaken, of kruiswoordpuzzelen.
(Terwijl ik een groot deel van mijn tijd verlummel met nietsdoen en nietdenken.)

Toen ik onlangs in gezelschap weer ?s mijn neus ophaalde voor een spelletje Flakflooien (?Nee, bedankt, ik hou niet van spelletjes!?) werd ik door een oude kennis mooi schaakmat gezet.
'O nee? En ik dacht dat jij zo gek was van dat ronde ding... kom, hoe heette die ook alweer. Het was iets met kleurtjes en geluiden en jij vond dat we dat allemaal moesten spelen....'
'Ik? Gek met een spelletje? Bestaat niet!', wist ik zeker.
'Nou en of! Op elk feestje had je het bij je en we moesten er allemaal aan!'
De vrouw van de goede vriend deed haar duit in het zakje.
'Het was een discoachtig spel, met flitsen en geluiden.... om gek van te worden.'
Ik bleef ontkennen en het gesprek verliep gelukkig naar een ander onderwerp.

Pas vanmorgen schoot het me te binnen..
Die ronde schijf met die vier kleurtjes...
Wanneer was het? 1978? Een uiterst hip, uit Amerika overgewaaid spel. Misschien wel het eerste elektronische (soort van) playstation.
Ja, het was waar, hoe kon ik het vergeten zijn - een Amerikaanse vriend had zo'n doos opgestuurd. Het spel werd het eerst gesignaleerd in Club 54 in New York. (Dat zei ik er altijd bij als ik het demonstreerde.)
En ja het was waar - als ik op een feestje was uitgenodigd, nam ik het mee. Groot succes. Dacht ik. Iedereen wilde die vliegende schotel wel een keer in handen hebben.

Was het echt een spel 'om gek van te worden?'
De schijf was ingedeeld in vier kleurvlakken. Bij elke kleur hoorde een bepaalde blieptoon. Als een spelronde begon, lichtten de kleurvlakken ?at random? op met bijbehorend gebliep, waarna de speler dat patroon exact moest herhalen, door in de goede volgorde op de kleurvlakken te drukken.
De moeilijkheidsgraad liep snel op. Driemaal geel, eenmaal rood, tweemaal blauw en viermaal groen, met hoge snelheid en veel gepiep - druk dat maar 's na. Het was een zeer moderne variant van Memory.

En toen pas schoot de naam me te binnen: Simon.

Waar is mijn Simon gebleven? Uitgeleend? Is iemand er op een feestje 'per ongeluk' op gaan zitten?
Wat zou ik graag nog 's met mijn Simon spelen. In mijn eentje, als niemand het ziet, zodat mijn imago van spelletjeshater niet wordt beschadigd.
En als training van mijn geheugen zou het ook niet slecht zijn.

Vanmorgen, bij het uitruimen van een kast, vond ik hem terug: mijn Acoustic Modem van RadioShack.

Ik ben geen techneut, dus het verbaasde me zelf hoe vrolijk ik werd van dit weerzien, na een kleine twintig jaar.

Ik beschreef het apparaat eerder (dossier: Apparaten die ik heb gekend, deel 7), maar beschouwde mijn exemplaar als verloren gegaan en moest lang zoeken op het net voor ik een plaatje had gevonden.

Voor de Volkskrant schreef ik een wekelijkse column en met dit kastje seinde ik een op de computer vervaardigd tekstbestand door naar de redactie.
Je drukte een telefoonhoorn in de schelpen bovenop en met hoge piepgeluiden werd de tekst verstuurd.

Het was 1986 en zelden heb ik me zo 'modern bezig' gevoeld als toen, tijdens het versturen van een digitale tekst per telefoon.

Het apparaat krijgt een ereplaats in het redactiekantoor.

- Zo kan ik me nog heel goed herinneren hoe we tv keken zonder afstandsbediening.

- O ja? En hoe ging het zappen dan in z?n werk?

- Je moest uit je stoel opstaan, naar het tv-toestel lopen en een andere zender indrukken.

- Lopen?

- Te voet. Op een normale kijkavond liep je heel wat kilometertjes.

-En als je met meerderen keek, wie stond dan op om van zender te veranderen?

- Daar maakte je van tevoren afspraken over. Jij van zeven tot acht, jij van acht tot negen... ja, om het uur werd er gewisseld. De 'schakelaar' werd zo iemand genoemd.

- Als je de schakelaar was, hoe vaak in een uur moest je in de benen?

- Toen er nog twee netten waren - want daar is het allemaal begonnen - kwam de schakelaar hooguit tweemaal overeind. Men keek uren achtereen naar één zender. Dat rusteloze geschakel is van later. Toen Nederland 3 erbij kwam, raakten de beroepsschakelaars in zwang.

- Hè? Je kon beroepsmensen krijgen voor het zap... schakelen?

- Ja. Een profschakelaar vroeg 25 gulden voor een avond. En die liep dan onbeperkt voor jou naar het tv-toestel heen en weer. Het waren meestal jonge marathonlopers die een centje wilden bijverdienen. Je had tientallen schakelbureaus waar je ze kon bestellen.

- En die hele bedrijfstak werd brodeloos?

- Toen de infrarode afstandsbediening kwam, ja. Toch schijnen de schakelaars weer in trek te raken. De kijkers krijgen genoeg van dat vadsige gezap en gaan terug naar handkracht.

- Leuk baantje, lijkt me dat.

- Pittig, hoor. Geen Nederlander wil zich uit de naad lopen. Het zijn meestal illegale Oetschbegerianen die dit werk doen. Die zijn het gewend - in hun thuisland kennen ze de afstandsbediening nog niet.

Zo goed is mijn geheugen niet en ik heb ondertussen tientallen apparaten versleten, maar de opwinding over m'n eerste dvd-speler kan ik me nog herinneren. Ik had er krom voor gelegen, want hij kostte iets van drieduizend gulden (' - of overdrijf ik').

O,o,o! Hoe bestond het! Twee uur, drie uur op één schijfje!

En ik was de eerste uit mijn vriendenkring met een speler, dus ik had veel volk over de vloer. Mijn ouders vertelden over de beginjaren van de tv dat de huiskamers volzaten bij een uitzending. Zo ging het in de eerste dvd-maanden - er stond een pot naast m'n speler voor bijdragen aan het 'pilsfonds'.

Het is hard gegaan.
De spelertjes gaan voor een habbekrats over de toonbank. Ik weet een zaakje waar je voor 5 euro 99 de nieuwste speelfilms kan bekomen.

Nee, een beetje vooroplopen - wat elke rechtgeaarde gadgetfreak het liefste doet - was er kwa dvd niet meer bij.
Goed, je kon een harddiskrecorder aanschaffen - leuk met een opslag van 250 GB - maar uiteindelijk rolden daar diezelfde vreselijk ouderwetse schijfjes uit. Je voelde op je klompen aan dat de industrie met iets nieuws op de proppen zou komen.

Dit najaar gaat het gebeuren! Het is gedaan met de prehistorische rode laserlicht dvd's: de blauwe dvd komt eraan!
De feiten?
Op een enkellaagse dvd kan de blu-ray 27 GB aan informatie plaatsen (= 13 uur tv-beeld, of 2 uur HD-video). Dubbellaagse dvd?s kunnen 50GB informatie hebben!

Het is heel gek met mij, maar als ik weet dat een nieuwe generatie apparaten in aantocht is, kan ik de oude, ook al doen ze het nog goed, gewoon niet meer luchten of zien. Dus heb ik m'n ouwe dvd-bak voor het grofvuil klaargezet.

Bij m'n media-dealer heb ik de blu-ray dvd besteld - 'U bent echt de eerste', verzekerde de winkelier mij - en op straat word ik af en toe aangesproken met: 'Hee Driek! En? Heb je 'm al??

Gezellige tijden breken aan. Leuk, weer 's mensen over de vloer!

Driek de Gadgetfreak

- Het woord schoot me ineens te binnen: herinner jij je de chemokar nog?

- De chemokar... even denken, hoor.

- Was zo'n grote geheimzinnige vrachtwagen. Met twee mannen d'rin, gehuld in veiligheidspakken. En die stonden dan op bepaalde plekken in de wijk opgesteld.

- O ja, de chemokar! Iedere eerste maandag van de maand.

- Of de laatste dinsdag, dat onthield je nooit. Op het Zusenmezoplein. De chemokar stond er maar een uurtje.

- En daar moest jij dan je Gevaarlijke Afval brengen.

- Aanbieden, heette dat. Ik heb wel 's een batterijtje aangeboden. Dan namen de mannen het ondingetje in ontvangst met handschoenen aan en een veiligheidshelm op het hoofd, geloof ik.

- En dan brachten ze dat batterijtje binnenin de wagen tot ontploffing.

- De mannen bedankten je hartelijk, want jij was de enige die in dat uur iets had gebracht.

- Later kreeg je weer 's een papier met een nieuwe dienstregeling in de bus - dat ze nu iedere donderdag van een even maand in de Ditenmedatstraat zouden staan - en dan raakte je in de war en dan stond jij op dinsdag met je batterijtje voor lul op het Zusenmezoplein. Ging je onverrichterzake naar huis en borg je het in een keukenla. Want in de vuilnisbak deponeren kon je toen nog niet over je hart verkrijgen.

- Na een jaar was het schrikbeeld van die dreigende chemokar weggeëbd en gooide je je batterijtjes weer gewoon weg.

- Nee, krijg nou wat!

- Hè, wat?

- Ik heb ondertussen even op internet gegoogeld, maar de chemokar bestaat nog steeds!

- Je meent het.

- Hier: morgen staat er een in de Burgemeester Fockstraat in Amsterdam. En in Rijssen-Holten kun je er dan een vinden op de Blinde Banisweg, enzovoorts enzovoorts.

- Goh, wat leuk! Zullen we morgen ?s naar zo?n goeie ouwe chemokar gaan kijken?

- Ja, ik wil die kick nog wel eens meemaken.

- Zorg ik voor twee batterijtjes.

- Ben benieuwd of we dat ouwe lekkere gevoel terugkrijgen - dat je iets voor het milieu hebt gedaan.

Marktplaats.nl:
'Beschrijving: Hoi, Ik heb nog een oude Sony Betamax videorecorder c20 staan. Speeld goed af. Echter een nadeel. Bij het uithalen van de band, gaat de band kapot. WEL serieus bieden. Anders gaat hij niet weg.'

Nu.nl:
'Ongeveer 70 procent van de consumenten heeft inmiddels een dvd-speler. De ouderwetse videorecorder staat echter nog steeds in 86 procent van de consumentenhuishoudens bij de televisie. De eerste dvd lag rond 1997 in de videotheken.'

Over één jaar, hooguit twee, behoort de videorecorder definitief tot de geschiedenis der apparaten.
Ik heb een kapotte VCR-recorder uit 1974 op zolder staan, met ongeveer zestig banden (van die dikke klossen!). Een Betamax-recorder, met vier verhuisdozen stampvol cassettes. En een VHS-recorder, vergezeld van een kleine tweehonderd banden.

Als alle videorecorders en videobanden van Nederland op één dag zouden worden afgedankt, ontstaat een schroothoop ter grootte van de Sint Pietersberg en ter hoogte van de Dom.
Als daar de fik in wordt gestoken, is het vuur op menige satellietfoto goed waarneembaar.

Een zinniger bestemming kan ik niet bedenken.

Ongemerkt groeit je collectie ongebruikte apparaten aan.
Hebbedingetjes - terloops meegenomen uit dump of trekkingwinkel.
Cadeautjes - even bewonderd na uitpakken.
Ze komen in vergeten kast- of bureauladen terecht. Want weggooien is zonde.

Deze nooit-gebruikte apparaten komen uit één lade!

Van boven naar beneden en van links naar rechts:
Twee radiootjes
Vier reiswekkertjes
Een bedleeslampje (werkt nog!)
Een zaklantaarn die rood licht geeft (wilde dieren slaan in de jungle er niet van op de vlucht)
Een lantaarn om op het hoofd te binden (om handsfree in spelonken of mijnen af te dalen)
Een voicerecorder (digitaal! - zou ik drie uur aan nieuwe liedjes op kunnen inzingen)
Een sleutelhanger, die ?hier ben ik?-signalen afgeeft
Een rekenmachientje dat tijden kan optellen ( 1:23 + 2:37=4:00)
Een handwarmer, voor op lange voettochten in de vrieskou

Wat te doen? Blijf ik ze bewaren, of geef ik ze alsnog de kans hun nut te bewijzen?
De nooit-gebruikte spulletjes kijken me vol spanning aan.
Hoe zal mijn vonnis uitpakken?

Ik besluit ze weer veilig terug te brengen naar hun la.

Ooit komt er een moment waarop ik een handwarmer en een op mijn hoofd gebonden lamp dringend nodig zal hebben.

Vanmorgen zat de hoofdredacteur met een muziekje op, zacht meeneuriënd voor zijn beeldscherm een tekst te tikken, toen de vredige werksfeer 'ruw werd verstoord'.

Alle apparaten floepten uit.

Eerste gedachte: kortsluiting. Tweede gedachte: niet waarschijnlijk. Want behalve computer, bureaulamp en radio stonden geen apparaten aan.
Een snelle gang naar de meterkast leerde, dat alle schakelaars hun plicht deden.
Derde gedachte: een stroomstoring.
Nee, nee, nee!

Ik moet bij het noteren van zo'n voorvalletje wel een zekere eerlijkheid betrachten.
OK, vervang de eerste gedachte door de derde.
Eerste gedachte dus: stroomstoring.
Tweede gedachte: er is iets niet pluis.
Derde gedachte (beetje lacherig): aanslag?
Vierde gedachte (opkomende boosheid, gemengd met schaamte): ze hebben me gvd mooi te pakken met hun bangmakerij!

Vijfde gedachte: als er werkelijk iets ernstig is gebeurd, werken de sirenes dan op noodaggregaten?
Zesde gedachte: bij een ramp moet je naar binnen, binnen blijven en radio of tv aanzetten. O ja? Met een stroomstoring?
Zevende gedachte: de opwindradio!

Jaren geleden heb ik 'm gekocht, een derdewereldradio, die je met een slinger kunt opwinden en dan een uur speelt.
En ik kon 'm nog redelijk snel vinden ook. Even fors aanslingeren en een uitstekende FM-ontvangst galmde door het redactielokaal.

Het nieuwsbulletin van halfeen bevatte geen rampberichten en kort daarop floepten de apparaten weer aan.
De storing had een uur geduurd.

Ze zeggen dat we met de aanstaande privatisering van de elektriciteitsvoorzieningen rekening moeten houden met meer en langere storingen. (De gedachte aan een ramp, verdring ik weer.)

Mijn opwindradio hou ik voortaan onder handbereik.

Voor het weekend begint, wil ik een berg achterstallige post hebben weggewerkt.
Na een uurtje scheuren en verplaatsen van papier is de stapel geslonken en nadert het bureaublad.

Maar wat komt daar tevoorschijn?
Wat is dat voor zwarte doos?
Ach jee, m'n eerste notebookje!
Helemaal vergeten.
Doet'ie het nog?
Jazeker, tergend langzaam komt het bakje tot leven.
Het scherm licht op.
Windows 98. Hoe lang is dat niet geleden.
Minuten verstrijken tot het laden is voltooid.
Dat je daar vroeger de tijd voor had...
Vroeger? Drie jaar geleden.
Even de schijf exploreren.
3.81 GB! Vond je toen onvoorstelbaar veel.
Je kunt er geen videofilmpje op kwijt.
Internet even proberen.
Gezellig ratelend zoekt het modem contact.
ADSL? Nooit van gehoord.
Even naar het Journaal van gisteravond kijken?
Vergeet het. Na vijf seconden staat het beeld stil.
Hee.. er zitten nog veel oude foto's in!
Die moet ik er toch 's afhalen.
En dan... wat moet ik met dit bakje?
Weggooien is zonde.
Naar 'Ansje Tweedehansje' op het industrieterrein in oost brengen?
Daar hebben we ook onze oude ijskast, airco, videorecorder, diaprojector, magnetron, grasmaaier, whirlpool en zonnebank gedumpt.
Als ze de spullen daar niet kwijtraken, gaan ze naar Afrika, geloof ik.
Of naar Albanië, daar wil ik vanaf zijn.

Ik vermoed dat mijn vader het apparaat had geleend of gehuurd - de Path´Ωe Baby Projector.
Het moet de eerste keer in mijn leven zijn geweest dat ik film zag.

Er zal een laken zijn gespannen tegen de overgordijnen van de achterkamer, de projector werd op de eettafel geplaatst en mijn vader draaide aan een slinger.

Die eerste kennismaking was meteen raak.
Aan de in mijn geheugen gegrifte scênes te reconstrueren, moet ik een film hebben gezien van de Amerikaanse komiek Harold Lloyd, die zo spannend was, dat ik er bijna van moest overgeven.

Een man beklimt een wolkenkrabber in aanbouw, balanceert ijzingwekkend gevaarlijk op het stalen staketsel, valt!, hangt aan de wijzers van een grote klok... ik weet niet of ik het einde heb gehaald zonder mijn gezicht in mijn moeder te verbergen.
Het kan ook zijn dat het filmrolletje vastliep, het bevroren beeld op het laken verschroeide, mijn vader veel te hard vloekte en de filmvoorstelling in een huiselijk drama is geëindigd.

Kennelijk had mijn vader zich in de jaren dertig al met film beziggehouden, want vanmorgen kwam na enig zoekwerk op zolder een kartonnen doosje tevoorschijn met filmrolletjes voor de PathéProjector.
Sommige zijn gedateerd - 1930, 1932. Op een paar cassettes staat geschreven: ?Herinnering aan 10 januari 1934'.
Wacht ?s even... toen trouwden mijn ouders!
Op de eerste beelden meen ik mijn opa en oma te herkennen.
Ik heb die films nooit gezien. En een Pathé Baby Projector lijkt me niet eenvoudig te regelen.

Nu valt me ook op dat het celluloid merkwaardig is geperforeerd - de gaatjes zitten in het midden. Internet leert me dat dit 9,5 mm-films zijn, een speciaal Pathéformaat.

O, o, o! Wat zou ik die films graag zien!
Zijn er lezers die mij kunnen helpen?

Tot mijn schande moet ik bekennen dat ik me van deze apparaten niets kan herinneren.
Wanneer heb ik ze aangeschaft?
Erger nog: waar dienden ze voor?

O, ongetwijfeld was ik laaiend enthousiast toen ik ze (even?) heb gebruikt.
'Te gek! Moet je 's horen!'

Echo? Stemvervorming?

De lol was er blijkbaar snel af.
Deze apparaten zijn allang vervangen door verbeterde digitale versies; niet in kastjes geborgen, maar als te downloaden bestanden.
(Wat blijft zijn de knoppen, schuiven en meters, nu met de muis te bedienen.)

Ik zou er via internet zo achter kunnen komen wat dit voor kastjes zijn. De techneuten zitten klaar mij te mailen. Doe het niet alstublieft. De afgedankte kastjes op zolder dienen met geheimzinnigheid omgeven te blijven.

De digitale revolutie is nog lang niet voltooid. De afgedankte kastjes stapelen zich op.
Ik laat ze rustig liggen.
Ze wachten op de twintiger die op mijn zolder rondkijkt en uitroept:
'Jeetje! Hebt u nog een echte PT345?'

(Die twintiger is dan student aan een Audiovisuele Academie en het is dat jaar heel erg in de mode weer met echte kastjes te werken.)

Ik heb het apparaat nooit in werking gezien - dit wordt dus een vage aflevering, die toch in de serie thuishoort.
Als het apparaat ter sprake kwam, trok mijn vader er een misprijzend gezicht bij en schudde hij afkeurend met zijn hoofd.

De Hollerithmachine.
Dat ik de naam onthouden heb, bewijst dat er meerdere malen over moet zijn gesproken.

Mijn vader was ambtenaar op het Gemeentelijk Electriciteitsbedrijf, waar alle meterstanden en alle rekeningen van alle Hagenaars met de hand werden geschreven. Een leger ambtenaren was er dagelijks acht uur mee bezig. Geen wonder dat mijn vader zo'n mooi, soepel handschrift had. (Aan een hoofdletter H zet ik net zulke extra vlaggetjes als hij.)

Toen deed op het bedrijf in het begin van de jaren vijftig de Hollerithmachine zijn intrede. Alle gegevens van een stroomverbruiker werden op een kartonnen kaart vermeld. Mijn vader nam eens zo'n kaart mee van kantoor. Raadselachtige kaart, vol gaatjes. Geen tekst. Hoe kun je nou iets zinnigs lezen uit een boel gaatjes?

In de stukjes die mijn vader voor het blad van de Personeelsvereniging schreef, liet hij voorzichtig doorschemeren dat de mechanisering van de administratie zou leiden tot 'lopende bandwerk' en dat hij vreesde voor ontslagen. Kritischer kon je in de jaren vijftig in een bedrijfsblad niet schrijven.

Kortom: mijn vader verzette zich tegen de computer. Want nu weet ik dat de machine was bedacht door de Amerikaanse ingenieur Herman Hollerith en als prototype wordt gezien van alle mechanische dataverwerking.

Mijn vader was er vroeg bij: in 1955 kocht hij de eerste bandrecorder (spreek uit: bendrecorder) voor huiskamergebruik van Philips.

Een wonder, je eigen stem terughoren. Op verjaardagsfeestjes mochten alle aanwezigen een paar zinnen zeggen.
'Nee!!! Ben ì­k dat?'

Ik denk dat mijn vader de recorder had aangeschaft met één doel: de zang van mijn moeder vastleggen.

Mijn zusje en ik zijn opgegroeid met de liederen van Schubert, Mendelssohn en Schumann. Mijn moeder oefende, als wij naar bed waren gebracht.
En een avond in de week kwam meneer De Groote, een amateurpianist, collega van het kantoor van mijn vader. Gedurende een paar uur werd het gehele liederenrepertoire doorgenomen.

De bandrecorder was uitgerust met een wit plastic microfoontje. Mijn vader had van gordijnroeden een geluidshengel geknutseld, zodat het microfoontje boven mijn moeder en de piano zweefde en de beste opname kon worden gemaakt.
Zodoende hebben mijn zusje en ik nu een CD met de zang van onze eigen moeder en een gesproken afkondiging van onze vader.

We laten een klein stukje horen, want dat microfoontje is, naar huidige maatstaven beoordeeld, niet goed genoeg om onze moeder recht te doen.
Ze zong veel beter dan uit deze opname blijkt; ze had een mooier, donkerder timbre, een voller geluid.

Onze moeder zong in koren en kwartetten en ze was ook wel eens op de radio. Hoe groot het koor ook was - twaalf leden, of honderd - we haalden de stem van onze moeder er zo uit.

De fietsenfabriek introduceert een nieuw model fiets met slechts één verpletterend pluspunt, dat alle eventuele technische hoogstandjes in de schaduw stelt:

'Nooit meer zwaar fietsen in het donker.'
'Een stadsfiets mét automatische LED-verlichting zónder dynamo.'

Met andere woorden: hier wordt de dood van de dynamo aangekondigd.

Ach, ik zal me niet in de jongensromantiek storten door mijn Eerste Dynamo te herdenken - een mooie zwarte zware pot - drie keer zo groot als die huidige moderne nufjes van dynamo's. Het gegeven dat je er 'stroom mee kon opwekken' maakte de dynamo tot een geheimzinnig, gekoesterd apparaat, dat bij het schoonmaken een extra beurt kreeg.

Nooit meer zwaar fietsen in het donker. Vergt de dynamo dan zoveel extra beenkracht? Het is mij nooit zo opgevallen.
Goed dan, je moet iets meer aanzetten, maar daar staat het gezellig snorren van het dynamowieltje op je voorband tegenover.
Want als alles het doet - je koplamp werpt een goedgerichte bundel vooruit en ook je achterlicht gloeit in de nacht (heb je na een paar wilde fietszwenkingen geconstateerd waarbij je je hoofd zover mogelijk naar achteren buigt) - dan heb je het zwaar fietsen in het donker er graag voor over.

(De bekende controle vooraf zal ook tot het verleden gaan behoren: je zet de dynamo op de band, tilt de fiets op aan het stuur en draait aan het voorwiel - hoi, de koplamp doet het. Je rijdt de achterkant van de fiets tegen de muur, nog een keer draaien en je hoopt het rode achterlicht te zien weerkaatsen. Nee! Godver...! Nog een keer. Doet het niet!)

Misschien is het we een heel slimme zet van de fietsenfabriek de dynamoloze fiets nu te introduceren. In het voortgezette normen- en waardendebat wordt het voeren van adequate fietsverlichting een speerpunt. De pakkans wordt groot.
Binnenkort krijg je een jaar gevangenisstraf voor een niet-werkend achterlicht.
'Laat ik dan maar een dynamoloze fiets kopen met automatische LED-verlichting - ben ik van het gedonder af.'

De tekst werd rechtstreeks op het stencilpapier getikt. Dat werd om een trommel gespannen, papier en inkt toegevoegd en door aan de slinger te draaien, dwarrelden de duplicaten uit de machine (zeer kort door de bocht samengevat).

Gestencild drukwerk - ik ben er mee opgegroeid.
Op mijn achtste kreeg ik mijn eerste gestencilde maandblaadje uitgereikt (van de Padvindersgroep). Na vijf jaar werd ik tot hoofdredacteur van De Rimboejager benoemd.

In de redactie van het gestencilde schoolblad Daltonklanken klom ik op van jongste bediende tot hoofdredacteur.

En daarmee trad ik in de voetsporen van mijn vader, die decennialang hoofdredacteur is geweest van Het Lichtpunt, het gestencilde personeelsorgaan van zijn kantoor, het GEB. (Typisch Haags: een gestencild blaadje een 'orgaan' noemen.)

Een eigen, kostbare stencilmachine hebben we nooit bezeten. De kopij van de schoolkrant brachten we naar 'een stencilinrichting'. De baas zei dat hij er ?iets moois van zou maken?. Daar ter plekke kon je dan nog wat illustraties toevoegen, door met de kraspen rechtstreeks op het stencil te tekenen.
Ach, wat een lekker gevoel gaf het, als de 600 exemplaren waren uitgereikt en je zag hoe de leerlingen jouw krant in de gangen stonden te lezen.

Het stencilen is volgens mij een ondergewaardeerd, ja, vergeten hoofdstuk in de geschiedenis van de drukkunst. Er wordt ten onrechte op neergekeken.
Decennialang, tot ver in de jaren zestig (Provo!) en zeventig, was het stencil een snel en betaalbaar middel ter verspreiding van het 'gedrukte' woord.
Vlugschriften, programmaboekjes, manifesten, verenigingsbladen en scripties - miljoenen stencilwerken liggen in kasten en op zolders te vergelen.

Er zou eens een tentoonstelling aan moeten worden gewijd. (In Museum Meermanno?)
De titel mag best een beetje sjiek:

Het Stencil - The Poor Man's Print Art.

Internet heeft de functie van het stencilen geheel overgenomen. Er is in Nederland niet één school of vereniging zonder eigen site.
En door mezelf hoofdredacteur van Bieslog te noemen is de cirkel rond.

De trekveren met houten handvatten die op het bankje liggen uitgestald, kreeg ik op mijn 25-ste verjaardag van een vriendin cadeau, die vond dat ik 'er iets aan moest doen'. (Waardoor ik ook zeker wist dat het met haar 'nooit iets zou worden'.)

De fitnessbank staat al 25 jaar op zolder. Minstens eenmaal per jaar word ik overvallen door de gedachte dat ik er nodig iets aan moet doen.

Als ik me gedurende een paar maanden dagelijks gedurende een uur afbeul zal ooit het moment aanbreken dat ik, met uitsluitend een zwembroek aan, over het strand zal durven paraderen. Denk ik in zo'n periode.
(Terwijl ik allang de leeftijd heb bereikt waarop dit beeld, om esthetische redenen, nooit werkelijkheid mag worden.)

Ik oefen dan inderdaad enkele weken nauwgezet. Ik voel me er beter door en ik train de geest door me voortdurend in te prenten: 'Hou dit nu vol! Doorgaan!'
Maar nee, onafwendbaar komt de ochtend van het opgeven. Dat gesteun en gepuf op zolder, 'vandaag even niet'.

Terwijl het niets voorstelt: aan die grote stang hangen gewichten van 5 kilo elk; ook de twee haltertjes wegen 5 kilogram - peanuts voor de sportschoolbezoeker, een lachertje voor de gemiddelde bodybuilder.

En het bankje zelf is ook een armetierig geval - er zijn schroeven uitgevallen, zodat de beengewichten er regelmatig afdonderen.

Maar nu ik, om er foto's van te nemen, het zootje weer heb zien staan, denk ik voorzichtig:
'Je zou er 's iets aan moeten doen!'

Twee plastiekjes van Henry Moore?
Nieuwe aanwinsten van het Kröller Müller Museum?

Nee, het is een en dezelfde gietijzeren schoenleest.
Een monument voor mijn opa.

Mijn opa dacht dat hij met zijn handen alles kon maken. Maar ik betwijfel zijn handvaardigheid ten zeerste.
Ik herinner me de door hem gerepareerde schoenen, met golvende zolen, waaruit rijen kromme spijkertjes staken. Je moest ze bij de voordeur uitdoen, anders vernielde je de vloerbedekking.

De overlevering wil, dat de handenarbeid van mijn opa steevast eindigde in angstaanjagend luid gevloek en getier. Door het ontbreken van geduld en een aangeboren drift was hij permanent in staat van oorlog met ?de dingen?.

Ik heb die drift geërfd. Een schilderijtje ophangen? Ik kan er maar beter niet aan beginnen, want het eindigt in een ravage, met kolossale gaten in alle muren.

Mijn vader vertelde graag hoe mijn opa een keer in de keuken bezig was met het verzolen van schoenen en - omdat duidelijk werd dat het grandioos zou mislukken - de drift weer eens bezit van hem nam. Hij pakte de zes kilo wegende leest en slingerde hem de gang op - door de dichte keukendeur! Er vielen geen doden.

Daarom bewaar ik de schoenleest. Een oorlogsmonumentje.

Ik bewaar hem nu al meer dan een halve eeuw, maar echt nodig heb ik hem nooit gehad.

Als twaalfjarige leerde ik hoe je hem moest gebruiken en ik weet het nog precies.

Af en toe haal ik hem ?s uit de la van mijn bureau, ga voor het raam staan, breng hem naar mijn ogen, richt het vizier (dat metalen puntje op de bovenste rand) op een lantaarnpaal buiten, draai de ring zodanig, dat het gele puntje van het Noorden gelijk ligt met het wiebelende gele puntje van de naald en lees in het openstaande, spiegelende dekseltje de richting af, die het vizier aangeeft.

Waar in Nederland bestaat de kans dat ik hopeloos zou kunnen verdwalen en mijn vizierkompas me redt van een wisse uitputtingsdood?

Een paar jaar geleden kreeg ik de kans mee te reizen met een expeditie door Australië.
Triomfantelijk voegde ik mijn vizierkompas toe aan mijn tropenuitrusting.

Ook toen heb ik hem niet nodig gehad. We reisden onder leiding van zeer ervaren Australië-kenners.

Maar ik stond erop dat ik, tijdens een tussenstop in de bush, werd gefotografeerd met mijn vizierkompas.

Na al die jaren trouw wachten, had mijn vizierkompas recht op een galaportret.

Vanzelfsprekend mag dit exemplaar van het bakelieten telefoontoestel van PTT-Ericsson niet ontbreken in deze serie.
Dit type werd rond 1930 in gebruik genomen (met varianten tot in de jaren vijftig) en miljoenen Nederlanders hebben ermee gebeld.

Degelijk zwaar is'ie. De haak ligt lekker in de hand. De draad aan de hoorn kringelt niet hopeloos in elkaar, zoals bij de latere, grijze modellen.

Als je hier iemand mee opbelde, kon je niet volstaan met een 'Hoi, hoe is'tie, waar zit je, nou doei'-gesprek.

Ik zag op internet dat iemand 145 dollar biedt voor dit toestel.
Mooi niet.
Ik hou 'm.

Hij is ook leuk voor de kindjes die het redactielokaal bezoeken.
'Wat is dat, meneer?'
'Een telephoontoestel, jongelui.?
?Hè? Hoe moet je dan bellen?'
'Steek je vingertje in een gaatje en draaien maar.'

En dan laat ik de robbedoezen lekker telefoontjespelen.
Want hij is niet kapot te krijgen.

Het geluid van het geheimzinnige en opwindende draaigeratel, heb ik voor u opgenomen.

(Begrijp me goed: ik wil niet terug in de tijd met dit soort nostalgische praatjes. Ik heb twee mobielen en ik aas op een nieuwe. Met camera!)

Als men mij wil testen op mijn kennis van de nieuwe media met de vraag: 'En hoe lang houdt u zich al bezig met internet?', wil ik, om een verpletterende indruk te maken, wel eens antwoorden: 'Al vanaf mijn tiende!'
'Hè wat? Hoe bedoelt u?'
'Toen bracht ik boodschappen over met Morse.'

Want zo is het, dames en heren.
Om mijn Tweede Ster te behalen, leerde ik als tienjarige welp het Morse-alfabet uit het hoofd en was ik in staat met fluitsignalen een boodschap over te brengen.
Nu u weer!

Morse - de voorloper van de elektronische snelweg, werd officieel in 1999 ten grave gedragen, na 155 dienstjaren.

Even doceren, kennis die ik ook heb moeten opzoeken:
De portretschilder Samuel Morse (1791-1872) kwam in de jaren dertig van de negentiende eeuw op het idee elektrische pulsjes door een metalen draad te sturen en die te gebruiken voor communicatie over grotere afstand.

Bij zijn dood lag over Amerika een netwerk van een miljoen kilometer telegraafdraad en nog eens 50.000 kilometer onder water.

Rond 1900 bedacht Marconi, dat de pulsjes ook draadloos over de gehele wereld, via de korte golf, konden worden verstuurd.

Noem je dat een elektronische snelweg?
Jazeker, want of je een boodschap nu verstuurt in een code met eentjes en nulletjes of in punten en strepen (kort-lang) - het idee is hetzelfde.

Iedereen kent het SOS-signaal (... ? ...) en de letter V (...-), het Victory-symbool van de geallieerden in de Tweede Wereldoorlog.

De Canadese Morse-seinsleutel, die ik 's kocht uit een collectie WO2-spullen, hangt in het Bieslogredactielokaal naast de computer, bij wijze van eerbetoon aan het Morsesysteem, waarmee miljoenen boodschappen zijn verstuurd. Marconisten in doodsnood (Titanic!) zonden er hun laatste noodkreten mee uit.
Heeft een Canadese militair met mijn sleutel om versterking gevraagd bij een onverwachte Duitse aanval?

Ik hou niet van prijsvragen, maar vooruit, het is zomer.
Op internet vond ik een Morse Vertaler, die tekst in Morse-signalen omzet en omgekeerd.

Met onderstaand audiobestand zend ik een boodschap in Morse en de eerste lezer die mij de vertaling in tekst mailt, krijgt 'iets'.

Na een tweejarige opleiding tot radiocabaretier (!), kreeg ik in de zomer van 1963 van de VARA de opdracht een wekelijks radioprogramma te maken voor de zaterdagmiddag.

'Uitlaat, een programma voor twintigers'.

Zes jaar lang heb ik dat programma met de grootst denkbare lol gemaakt.
Ik deed dat niet alleen, een groep vrienden leverde bijdragen (De Clichémannetjes, met Kees van Kooten, zorgden voor een vaste uitsmijter).

Maar het gaat hier alleen over de techniek.
Ik kreeg de beschikking over een NAGRA-recorder - een Zwitsers apparaat van superieure kwaliteit, dat zojuist door de Publieke Omroep in gebruik was genomen.

Voordien reden voor opnamen buiten de Hilversumse studio's grote reportagewagens het land in, bemand door chauffeur en technici. Met de NAGRA kon de reporter in zijn eentje erop uit en opnamen maken van twintig minuten aan één stuk. De recorder was makkelijk te bedienen en met een goede microfoon kreeg je een uitstekende geluidskwaliteit op de band (19 cm/sec).

Door de NAGRA - zo luidt mijn stelling - is de radio inhoudelijk grondig veranderd. Voor het eerst kwamen 'gewone mensen' voor de microfoon en drong straatrumoer door in de Nederlandse huiskamers.

De NAGRA heeft ook de geboorte van het straatgesprek bewerkstelligd. Nu een totaal uitgewoonde formule, was het stellen van vragen op straat - geloof het of niet - in 1963 nieuw en pure avant-garde!

En om het maar meteen groot aan te pakken, trokken we met de schrijver Ewald Vanvugt en de NAGRA de straat op met de vraag: 'Waarom leeft u?'
De passanten bleven staan om er uitvoerig op te antwoorden.
De uitzending leverde honderden brieven op (ik overdrijf niet, ik heb ze bewaard).

Zes jaar lang heb ik de twaalf kilo wegende recorder aan de schouder meegedragen. Het was een feest. Niet één keer heeft hij mij in de steek gelaten.

Voor dit stukje zocht ik op internet naar een foto.
Bij het weerzien met de NAGRA III, schoot een warm gevoel door me heen.
Dat is mij, niet-techneut, bij geen enkel ander apparaat eerder overkomen.

Mijn eerste en enige gamecomputer dateert uit een van de laatste der zeventiger jaren.

De twee sticks en de insteekbare cassettes ontbreken.
Dat is jammer, want een complete, werkzame set zou niet misstaan op de tentoonstelling van videogames, die momenteel in Tilburg is te zien.

Maar als ik nog tien jaar wacht, kan ik deze 'Radofin Programmable tele-sports III' bij Sotheby voor een gigantisch bedrag laten veilen.

(Je zou bij aanschaf van een apparaat altijd een tweede bewaarexemplaar moeten kopen dat ongeschonden in de verpakking blijft zitten.)

Ping Pong spelen op de televisie - ik heb het misschien een paar keer gedaan.
Dat je kon kiezen voor 10 varianten en tussen een amateur- of professionalstatus, was aan mij niet besteed.

Het willen winnen van een ander door middel van sport of spel vind ik dermate kinderachtig, dat ik het nooit lang volhou. (Terwijl ik toch regelmatig te horen krijg dat ik 'weer erg kinderachtig bezig ben', maar dan 'in een ander vlak'.)

Als ik bij bevriende families op bezoek ben, waarvan de zoons in de voorkamer zitten te gamen, wil ik graag een kwartiertje meekijken om de huidige stand van de techniek bij te houden.
('U ook een keer, oom Wim?' 'Nee, bedankt jongens.')

De enige zin die het heeft gehad dit incomplete kastje gedurende vijfentwintig jaar te bewaren, is gelegen in het feit dat het kon fungeren als deel tien in deze serie.

Uit de kast met afgedankte apparaten trek ik een zwart koffertje te voorschijn.
Na opening, staar ik een halve minuut verbaasd naar een slanke camera, waarvan ik het bestaan was vergeten.
Dan weet ik 't weer: dit is de eerste amateur-videocamera!

Begin jaren zeventig kwam de videorecorder in huis. Televisieprogramma's opnemen en later terugkijken... de verjaardagsvisite zat paf als je het technische wonder demonstreerde.

Al gauw was er ook een videocamera bij te koop, waarmee je 'uw eigen televisieprogramma' kon maken.

In de jaren daarvoor had je de vakanties en verjaarspartijtjes vastgelegd op 8 millimeterfilm. Een volle cassette (drie minuten film?) moest je opsturen naar een ontwikkelcentrale, die het twee weken later terugzond. Vertoning met scherm en projector gaf veel heisa en gedoe.

Nu kon je het familieleven vereeuwigen op video en meteen op de televisie terugkijken.

Ik onderzoek de camera uit het koffertje en vind geen enkel bedieningsknopje. Zelfs geen aan-en-uit knop. Ik kan ook nergens een klep ontdekken waar de videocassette in moet worden gestopt.

En dan schiet me ook ineens het grote bezwaar van dit apparaat te binnen.
De videobeelden werden vastgelegd op de huisrecorder - de camera zat er met een snoer van nog geen twee meter aan vast en dat gaf weinig bewegingsruimte.

Een flits terug in de tijd. Ik zie me een kinderpartijtje filmen. Een ouderwetse wedstrijd zaklopen in de tuin van een huis in de Betuwe.
Ik sta buiten met de camera, het snoer loopt door het geopende raam. Iemand moet eerst binnen de videorecorder aanzetten, waardoor de camera aangaat.
Een andere assistent ('Ach moeder, wilt u even helpen?') moet het primitieve microfoontje hoog houden dat op de camera is aangesloten.

Tegen het einde van het feest worden alle kinderen binnen op de grond gedirigeerd.
'Nu komt de grote verrassing, jongens: jullie zijn op de televisie!'

Wat zou ik die beelden (zwart-wit waren ze, weet ik nu ook) graag terugzien.
Geen idee waar die dikke, zware videocassettes (VCR) zijn gebleven.

En al zou ik ze terugvinden, ik heb geen recorder die ze kan afspelen.

Met dit apparaat begeef ik mij op het gladde ijs van de glibberigste sentimentaliteit.

Het is namelijk het straalkacheltje van mijn moeder.

Uit de jaren dertig stamt het en het aanzetten was altijd een levensgevaarlijke onderneming. Eén van de twee elementen werkte nog, werd witheet en zou zeker nog een keer ontploffen, waarna het huis in vlammen op zou gaan. Te verwachten was ook dat het antieke knopje onder stroom zou komen te staan; ik durf het niet meer over te halen.

Toen ik 'uit huis ging' moest het kacheltje mee. Niet dat ikzelf een straalkachel nodig had, maar als mijn moeder op visite kwam, had zij in de trein gegarandeerd steenkoude benen gekregen.

Haar benen werden in de loop der jaren kouder. Ik zette het kacheltje een uur voor haar komst aan, om de stoel al wat voor te verwarmen.
Zelfs op deze stralende Tweede Paasdag zou zij het straalkacheltje voor een uurtje aan willen hebben.

Maar laat ik ophouden. Mijn moeder is al jaren dood. Ik ga hier niet gevoelig mooischrijven over een oud, waardeloos straalkacheltje. Ik zou het kunnen weggooien, maar dat lukt nog niet.

Internet, dacht ik toen, die superverzameling van verzamelingen - daar zou ik het kacheltje terug kunnen vinden.
Er is vast een virtueel straalkachelmuseum.
Straalkachelverzamelaars hebben honderden exemplaren op het net gezet. Waaronder mijn moeders straalkacheltje, dat het enige bekende exemplaar blijkt te zijn met twee horizontale met koper gewikkelde brandelementen...

Niets!

Ik heb geen straalkacheltje kunnen vinden.

En dat is nou iets om sentimenteel van te worden:
mijn moeders straalkacheltje is het enige en eenzaamste kacheltje in cyberspace.

Toen ik in 1986/87 columns schreef voor de Volkskrant, gebruikte ik mijn eerste computer, een Tandy van RadioShack. Ik legde mijn teksten vast op een recorder en op hele grote flappen van floppy?s.

Het zou het beste zijn als je erop leerde programmeren, zei men, maar daar bleek ik niet erg handig in. Met alleen een primitieve tekstverwerker kwam ik goed uit de voeten.

Op de redactie van de Volkskrant leerde ik dat journalisten-op-pad hun kopij rechtstreeks vanuit hun huiscomputer naar de redactie zonden. Het systeem verkeerde in een experimentele fase.

Dat wilde ik ook!

Het faxapparaat was weliswaar een pril wonder, maar met het overseinen van bestanden hoorde je tot de voorhoede. En wie wil niet tot een voorhoede behoren?

Ik kreeg van de Volkskrant een hulpkastje, dat ik helaas niet heb bewaard. Het is nu een prachtige curiositeit.
Een lange zoektocht door de virtuele computermusea - de geschiedenis van de computer is nergens zo goed gedocumenteerd als op de computer - leverde gelukkig een plaatje op.

Als m?n column klaar was, verbond ik het kastje aan de computer, zette mijn telefoontoestel ernaast, drukte de koppen van de hoorn stevig in de openingen bovenop het kastje en gaf het sein tot zenden.
Met je oor op de hoorn, hoorde je hoe je tekst met veel gepiep en geraas werd doorgegeven.

Als het gepiep ophield, belde ik de redactie met de vraag of de column was aangekomen. Dat moest, want in negen van de tien keer ontbrak de eerste of laatste alinea, of was middenin de tekst een blok raadselachtige tekens opgenomen.

Vroeg de redacteur: 'Is je laatste zin: 'En toen draaide meneer Foppe zich om?'

'Nee', zei ik dan, 'de laatste zin is: 'En daar had hij niet van terug.' Er komen nog vier zinnen achteraan!'

Als het na meerdere pogingen nog steeds niet was gelukt, printte ik de tekst uit, holde naar het station, sprong in de trein naar Amsterdam en na een 'wilde taxirit' arriveerde ik op de redactie in de Wibautstraat, enkele minuten voordat daar de onverbiddelijke deadline werd uitgerold.

Mijn meest dierbare en met de grootste zorg omgeven apparaat.
Een toverlantaarn is het geloof ik niet - bij ons thuis werd het steevast De Vergrotingskoker genoemd. Het apparaat stamt vermoedelijk uit de jaren dertig.

Als mijn vader een voorstelling gaf, werd een laken tegen de huiskamergordijnen gespeld en het apparaat op twee meter afstand op tafel gesplaatst.
Twee kolossale lampen van 200 Watt, elk met een eigen stekker, zorgden voor een helder beeld op het laken.

De voorstelling bestond uit series Flipje, het Fruitbaasje van Tiel.
Een 'film' telde tien plaatjes met bijbehorende versjes.
Een plaatje werd in een metalen houder geplaatst en (ondersteboven!) in de vergrotingskoker geschoven, waarna mijn vader het versje voordroeg. Alle plaatjes en teksten had hij op karton 'van de zaak' geplakt.

Na drie, of vier 'Flipje-films' volgde het allermooiste.
Als je het luikje in de achterkant van de vergrotingskoker opende, kon je je hand voor het zo ontstane gat houden, waardoor het lichaamsdeel levensgroot op het doek werd geprojecteerd.

Je vingers als spinnenpoten laten bewegen leverde een behoorlijk griezelig beeld op. Bang kon je worden, van je eigen hand!

Nog sterker: boog je je hoofd ondersteboven of van opzij voor het gat dan verscheen je gezicht dus voor de verbaasde toeschouwers op het laken. En als je er bij praatte, kon je een echte voorstelling geven. Die je zelf helaas niet kon zien.
Van mijn vijfde tot mijn vijftiende heb ik dat vele, vele malen gedaan.

Zo speelde ik, al ver voor de komst van het medium in Nederland, televisietje voor mijn vader en moeder. (Wat is het toch bevredigend als je kunt zeggen dat 'het er altijd al heeft ingezeten'!)

De tekst bij het hier vertoonde Flipje-plaatje (nummer 10, van serie 6):

Ten slotte waren ze dan thuis.
Maar jongens, wat een strop!
Daar was het eten net gedaan
En alles was schoon op.

Je hoort niets meer over een vervolg, maar halverwege de jaren negentig vertoonde de Nederlandse televisie nog 3D-programma's, die met een speciaal brilletje moesten worden bekeken. (Vanaf 1996 zouden de kaarten en satellietfoto?s van het weerbericht in stereo worden vertoond!)

Stereoscopie - meer dan een eeuw oud, duikt altijd weer op.

In de jaren vijftig beleefden we de sensatie van de stereofilm in de Cineac.
Je moest er een uur voor in de rij staan. Aan de ingang pakte je een brilletje met rode en groene glaasjes uit een grote bak. Binnen golfden de 'oohhh's' en 'aaahhh's' door de zaal. Ik herinner me een goochelaar die een balletje aan een touwtje de zaal in slingerde. De mensen deinsden van schrik terug in hun stoelen.
Helaas moest je het brilletje bij de uitgang weer inleveren.

De zware bakelieten ViewMaster die mijn vader toen kocht, kan ik niet meer vinden. Wel heb ik de lijst met schijfjes nog en aan de aankruisingen zie ik dat wij in huis hadden:
nr. 3306 'De rivier 'de Nijl' van Ashuan tot Caïro',
nr. 3100 'De Victoria Watervallen' en
nr. 4009 'Het Meer van Galilëa'.
Een grote verzameling is het niet geworden - de schijfjes waren voor ons veel te duur.

Het is en blijft een sensatie: foto's 'die voor Uw ogen 'tot leven komen'... een herschepping van het tafereel zoals Uw eigen ogen dit zouden waarnemen.'
Altijd jammer als je na veertien keer klikken de eerste foto weer tegenkwam - je klikte er meteen nog een rondje achteraan.

Licht beangstigend vond ik altijd de uitleg:
'Je kijkt naar twee foto's die de werkelijkheid uit een iets verschillende hoek hebben gefotografeerd. Die beelden worden 'in je hersens samengevoegd?.'
Er gebeurde iets in je hoofd!

Het rode toestelletje is van 1970. Er steekt een schijfje in van Snoopy en de Rode Baron.
Ook op mijn zoontje heb ik dus geprobeerd indruk te maken met het stereowonder.
'In je hersens worden de twee beelden weer één! Zie je de diepte? Net echt, hè?'

Als je in 1967 deze joekel openklapte en vroeg:

- Zal ik even een Polaroid van je maken?? - had je het al een heel eind gemaakt.

'Een poolarood... wat is dat?'
'Een Polaroidje. Een kant-en-klaar-foto. Rolt er zo uit!'
'Je meent ?t! Is het echt waar?'
'Ga 's even staan... Hoofd omhoog... iets naar achteren buigen... prachtig... hou dit even vast... Wow! Te gek!'

Nadat de foto eruit geschoven was, moest het beeld in dertig seconden opkomen, waarbij je het kartonnetje in je handen of onder je trui opwarmde.

Bij films voor dit model (de Automatic 210) was een buisje meegepakt, met een stroperige vloeistof en een rollertje. Daarmee moesten de foto?s ingesmeerd, waardoor ze gefixeerd werden.

Door de opkomst van de digitale fotografie is Polaroid op sterven na dood - alleen nog in gebruik bij professionals die een opstelling even willen 'voorkijken' en voor snelle paspoortfoto's.

Het grote succes van de polaroidfoto toen, school in het feit dat je met je fotorolletje niet naar de fotozaak moest, zodat 'iedereen' je opnamen kon zien.
Dus maakte je foto's (of probeerde je) van heel andere aard dan de gebruikelijke kiekjes.

Die fixeermethode werkte goed, de foto's blijken de tand des tijds uitstekend te hebben doorstaan.

In The Guardian stond gisteren een mooi fragment uit een boek van Paul Aster: The Story Of My Typewriter.
Over de verhouding met zijn oude Olympia schrijfmachine, die nu al 26 jaar duurt.
Auster houdt vol en heeft vijftig linten in voorraad, voor het geval ze niet meer worden gefabriceerd.

Na lezing dacht ik: heb ik niet ergens...

Ze stond diep weggeborgen in een gangkast, de elektrische van Olympia - mijn tweede schrijfmachine; de luxe stap voorwaarts, na jaren gerammel op mijn (niet-elektrische) Oost-Duitse, zeer goedkope, met een afbetalingsregeling aangeschafte Erika.

Ik deed de koffer open en herkende haar nauwelijks!
Na veertien jaar deed het weerzien me niets.
Geen enkel gevoel van oude vriendschap. Geen greintje compassie. Geen enkele impuls haar aan te zetten en er weer 's een vel in te draaien.

Ik voelde aan het verdroogde lint. Ik herinnerde me het gehussel met de velletjes carbonpapier, de vage, haast onleesbare, met tikgaatjes doorzeefde vijfde kopie, het gezoem van de motor.

Ik heb 25 jaar bijna dagelijks op een schrijfmachine gewerkt en de samenwerking tussen mij en het apparaat is uit mijn geheugen gewist. Ik schrok ervan, maar het is de waarheid.

Ik sloot de koffer en bracht de Olympia terug naar haar schuilplaats. Al zijn we vreemden voor elkaar geworden, weggooien doe ik haar niet.

Dit prachtige meubel staat bij mij achteloos op zolder:
de radio/grammofoonspeler van Braun uit 1956.

In het midden van de vorige eeuw werden ook mijn ouders aangestoken door de golf van moderniteit die over het land sloeg.

De zware meubelen - huiskamertafels en dressoirs met balpoten - werden rigoureus uit onze huiskamer verwijderd en vervangen door Pastoe-meubilair - een antracietkleurig tafelblad met stalen poten en met rood plastic beklede stoeltjes - tapijten werden cocosmatten - zwart met gele motieven - en alle deuren werden strak getrokken door ze met platen te betimmeren.

Als klap op de vuurpijl kochten mijn ouders dit pronkstuk. Het toppunt van ?modern?. Het zou in menig interieur van nu niet misstaan.

Waar deden ze het van? Mijn ouders hadden het niet breed, ze wilden deze verandering dus blijkbaar heel graag. ('Dan gaan we dit jaar maar niet op vakantie!')
Ik heb er mijn eerste LP's op gedraaid en er mijn eerste zelfgemaakte radioprogramma's mee beluisterd.
Ik durf de stekker niet in het stopcontact te steken uit vrees dat alle buizen ontploffen.

Bij de periodieke zolderschoning komen ze weer te voorschijn, dozen vol cassettebandjes. Voorbespeelde, variërend van de Eagles tot Ezra Pound Reading en eigen opnamen, radio-uitzendingen, kirrende baby's, chaotische verjaardagsfeestjes.

Ga je de interessantste en dierbaarste nog 's overzetten op CD, zoals je al lang van plan bent? Ach welnee, komt er niet van. Maar weggooien kan ook niet. Dus gaan ze terug in de doos, in de kast, tot ziens.

Op veel audiotorens zijn ze al niet meer af te spelen. Het medium verdwijnt.

Ik vond op internet één schimmig fotootje van het wonder uit 1963: de Philips cassetterecorder. Klein (kon mee in de vakantiebagage), handig (simpele eenknopsbediening) en als je ook nog een Kodak 8mm filmcameraatje bij je had, was je audio-visueel zeer bij de tijd.

Enkele cassettes in mijn doos hebben een beschreven inhoud, maar de inkt is aan het verbleken. Krekels in Zuid-Frankrijk, een half uur stilte op Ibiza (1969), kleinkinderen doen iets leuks op de 65e verjaardag van mijn moeder, een radio-uitzending van Michiel de Ruyter.

Volgende zomer? Er een week voor uit trekken?
Ja, hoor. Doe de doos nou maar weer dicht.