In ons onderzoek naar de Grootste Evergreen Aller Tijden mag zij niet ontbreken.
In ruim veertig jaar scoorde zij een ontzagwekkende hoeveelheid grote hits.
En haar carrière nam een aanvang met het lied Weisse Rosen aus Athen.

Ik wist niet of ik mijn medeonderzoeker, pianist Jeroen Thijsen, met dit nummer mocht opzadelen. Hij leek in ieder geval geschokt toen ik hem het voorstel deed dit lied in ons project te betrekken.
'Kan en mag ik alles zeggen?', vroeg hij bezorgd.
'Alles!', verzekerde ik hem.

Wat is het geheim van haar succes?
Is het de muziek, of haar boven alle aardse woelingen verheven gestalte en uitstraling?
Of draagt zij de Nieuwe Kleren van de Engel?

Jeroen ontleedt het lied en onthult dat zij een 'andere, geheime kant' heeft, die wij (nog) niet kennen.

(Bieslog heeft twee jaar geleden nog een geheim geopenbaard. Tik in Bieslogs zoekmachine Mouskouri en onderga de sensatie: een foto van Nana zonder bril!)

Al eerder had ik een paar hits van haar gehoord (White Flag en Life For Rent) die in het hoofd bleven hangen, dus van de week kocht ik, vermomd met grote zonnebril en valse snor, de laatste CD van Dido. Mocht niemand zien. Want geheel foute muziek!

In m'n eentje stiekem geluisterd. Ja, die liedjes 'hebben wat', vond ik. Bedrieglijk simpel. Teksten met net even een kleine draai.

Nummer tien van de CD Life For Rent heet This Land Is Mine.
Ja, dacht ik, dat is er een: een New Evergreen - een nieuw liedje, dat je meteen kunt meezingen, alsof het al jaren bestaat.

This land is mine but I'll let you rule
I'll let you navigate and demand
just as long as you know, this land is mine

Vandaag trok ik de stoute schoenen aan en draaide het nummer voor pianist Jeroen Thijsen. Was hij het met me eens?
Is 'This Land Is Mine' een New Evergreen, waar we al zo lang naar op zoek zijn?

Wedden dat bij het lezen van de volgende tekst de melodie gelijktijdig in je hoofd meeklinkt?

Summertime and the livin' is easy
Fish are jumpin', and cotton is high.
Oh your daddy's rich, and your ma is good lookin'
So hush, little baby, don' yo' cry.

One of these mornin's you're goin' to rise up singin',
Then you'll spread you're wings an you'll take the sky.
But till that mornin, there's a-nothin' can harm you
With Daddy and Mammy standin' by.

Zelden hebben zoveel zangers en musici zich sinds 1934 - het jaar waarin George Gershwin zijn opera Porgy and Bess voltooide - zo massaal op een lied gestort, als op Summertime. De lijst met artiestennamen is verpletterend.

De meest gespeelde, populairste evergreen is een slaapliedje uit een opera.

Aan pianist Jeroen Thijsen vroeg ik naar de technische merites van de song, waarna ik me waag aan een improvisatie (met Jeroen op keyboard).
Had ik misschien beter niet kunnen doen, want de aap komt onverbiddelijk uit de mouw.

Het lied gaat bijna een halve eeuw mee. Ik zal het tientallen malen op de radio hebben gehoord. En snel hebben weggedraaid, want ik vond het een vreselijk nummer.

Van Tom Jones moest ik al niet zoveel hebben, van dat gekwijl over het groene gras van thuis en over een mama en een papa en van oost west en wat is het thuis toch best al helemaal niet.

Maar luister en lees, op de helft van het nummer neemt de tekst een wending, die het lied een andere kleur geeft. Heb ik nooit geweten.
En nu begrijp ik ook waarom de song zo vaak op sites van Vietnamveteranen opduikt.

Pianist Jeroen Thijsen toont aan dat die ene megahit van schrijver Curly Putman uit een paar simpele akkoordjes is opgebouwd en het is begrijpelijk geworden waarom Green Green Grass of Home een evergreen is. En daar gaat het in deze serie om.

'Ik ken dat liedje ergens van!'

Het gebeurt je regelmatig - een liedje doet aan een ander liedje denken. Zeker als het een evergreen betreft, denk je al gauw het lied altijd gekend te hebben - ook in een andere vorm.

Zelfs componisten, die tevreden achterover leunen na het voltooien van een song, worden soms ineens getroffen door de knagende gedachte dat het nummer al bestaat. 'Heb ik de song van een ander gecomponeerd''

Dat overkwam Paul McCartney na het schrijven van Yesterday.
In interviews verklaarde hij meermalen zijn Super Evergreen in een half uurtje te hebben geschreven, maar zich daarna bleef afvragen: 'Is dit lied wel van mij' Waar doet het toch aan denken''
Hij heeft het lied zelfs aan vrienden laten horen - die het niet in een andere vorm herkenden - voordat hij het onder eigen naam uitbracht.

In deze aflevering van ons Project laat pianist Jeroen Thijsen horen welke andere evergreen McCartney vermoedelijk door het hoofd speelde. Plagiaat? Nee, maar de overeenkomst is frappant.

Zo zijn er meer voorbeelden te vinden, waarin het akkoordenschema van het ene lied, moeiteloos op het schema van een ander is te leggen.

Als ook de melodielijnen in veel opzichten overeenkomsten vertonen, wordt de grens van plagiaat duidelijk overschreden.
Jeroen ontdekte een schandelijk geval.

Het is een van de grootste clichés uit de geschiedenis van de lichte muziek en als je het hoort, herken je het meteen.

Op de bijgevoegde site wordt het The Truck Drivers Gear Change genoemd; co-projectleider Jeroen Thijsen spreekt van de 'Eurovisie (Songfestival) Modulatie'.
Sommige componisten gebruiken het, zoals vrachtwagenchauffeurs soepeltjes overschakelen naar een hogere versnelling.

Op de genoemde site wordt een overdonderend aantal voorbeelden genoteerd (te beluisteren in mp3) - de artiesten die het gebruikten (o.a. ABBA, Michael Jackson en de Beatles) worden daar in The Hall of Shame opgenomen.

Jeroen ontdekte een schoolvoorbeeld dat nog niet op de zwarte lijst staat: Sunny, geschreven en gezongen door Bobby Hebb (1966), waarin het trucje maar liefst drie keer wordt toegepast.

Waar gaat het over?

Jeroen Thijsen legt het aan de piano uit, met Sunny als uitgangspunt.

Een site met een mp3, waarop 27 covers van Yesterday tegelijk ten gehore worden gebracht.

Het Lied van de (vorige) Eeuw.

Maker: kunstenaar Jason Salavon.

In deze serie worden liedjes behandeld die jaren in het hoofd kunnen rondspoken.
En wij onderzoeken de muzikale elementen waaruit ze zijn opgebouwd en die het tot evergreens maken.

Tot nu toe passeerden liederen de revue, die wat mij betreft het aanhoren nog steeds waard zijn. Ze kunnen veertig jaar oud zijn, maar als ze nu op de radio voorbijkomen, spits je de oren en zing je een stukje mee.

Bestaan er evergreens die je de oren uitkomen?
Nou! Ik ken er een paar.
Ik snel soms wel eens naar de radio om zo'n uitgekauwd, tot op het bot afgekloven nummer zo snel mogelijk de nek om te draaien.

Zo heb ik het lied van deze aflevering buiten de deur willen houden, want ik kan het niet meer horen. Maar mijn collega-samensteller, pianist Jeroen Thijsen, was van mening dat deze evergreen in de serie niet mocht ontbreken.

Hoewel het nummer werd gesigneerd door het duo Lennon&McCartney, weten we nu allemaal dat het is geschreven door Paul McCartney alleen.

De uitvoering op Bieslog is een bijzondere. Gedateerd 1 augustus 1965, is het de eerste live-uitvoering.
De LP 'The Beatles HELP!' met Yesterday (ik moet het nummer dan toch een keer noemen) als dertiende track, stond op het punt van verschijnen.

Het is George Harrison die met enige ironie de zanger Paul McCartney aankondigt, ironie die ook doorklinkt in de afkondiging van John Lennon:
'Thank you Ringo, that was wonderful!'

Pianist Jeroen Tijsen, die de evergreens uit deze serie test op hun muzikale merites, is het er niet helemaal mee eens.
'Ja, als we dat soort liedjes ook in ons onderzoek betrekken, is het eind zoek.'

Toch vind ik dat'ie erbij hoort:

Lang zal/zullen hij/zij/ze leven in de Gloria.

Hoewel dit oernederlandse felicitatielied momenteel ernstige concurrentie ondervindt van het snel oprukkende Heppie Beursdee Toe Joe, blijft het winnaar in de categorie Onverslijtbaar.

Wist u dat Happy Birthday To You niet een van God gegeven lied is, zoals het Lang zal ze leven, maar heus geschreven en gecomponeerd en van auteursrechten voorzien?

Jeroen behandelt Lang zal ze leven en andere feestliederen en ikzelf denk leuk te doen door enkele varianten te zingen, samen met het Mafkoor uit Wezenloos.

Het nummer werd in 1961 een hit.
Veertig jaar later en miljoenen luisteraars kennen het nog.

Waarom werd Crying van Roy Orbison een nummer dat 'iedereen' moeiteloos mee kan zingen?

Roy Orbison , die rare, paffige verschijning met de zwarte bril, zong vele evergreens bij elkaar: Oh, Pretty Woman, Love Hurts, Blue Bayou, It's Over, You Got It, California Blue enzovoorts.

De Beatles bewonderden hem en in de jaren tachtig beleefde hij een comeback aan de zijde van George Harrison en Bob Dylan.

Tot op het laatst behield hij die hoge, doordringende stem en als je hem op tv zag, stond hij roerloos te zingen, zonder mimiek of gebaren, terwijl de meest dramatische liederen uit zijn mond rolden.

In ons project zoeken we naar de geheimen van de evergreen.
Pianist Jeroen Thijsen ontleedt Crying muzikaal-technisch.

Wat is het geheim van de evergreen? Wat maakt een liedje tot een melodie die in miljoenen hoofden blijvend zit opgeborgen?

En als we het recept zouden ontdekken, zijn we dan in staat een Nieuwe Evergreen te maken?

Op onze zoektocht stuitten we ditmaal op een eeuwenoude melodie, die zo springlevend is gebleven, dat je na het horen van de eerste maten meteen meeneuriet. De titel? Bekend!

Er hoort een tekst bij, maar de herkomst is discutabel en er zijn zoveel varianten dat we hem hier buiten beschouwing laten.

Pianist Jeroen Thijsen ontleedt de melodie. Beginnende pianisten kunnen na vergroting van bijgaand muziekstukje meteen meespelen.

(Correctie: Jeroen hoorde dat hij in het begin spreekt over d-groot, terwijl het lied is genoteerd in d-mineur. Dat wordt later in het gesprek duidelijk, toch stoorde hem die d-groot (= d-klein). Waarvan akte.)

De evergreen-to-end-all-evergreens is op duizenden manieren gespeeld, geparafraseerd en mishandeld.
Evenzoveel zangers hebben door de eeuwen heen het nummer op hun repertoire gehad - in de recente popmuziek kennen we versies van Marianne Faithfull en Rod Stewart.

In 1961 zorgde John Coltrane in jazzkringen voor opschudding door het volkswijsje op sopraansax te spelen.
'Kàn helemaal niet,' zeiden de puristen. Nu is het een jazzklassieker.
Ik laat een drie minuten durende opname horen (met McCoy Tyner, piano; Jimmy Garrison, bas; Elvin Jones, drums), die speciaal voor de 45-toerenplaat werd gemaakt.

De onbetwist allerslechtste versie uit de ruim vier eeuwen durende geschiedenis van dit lied, dateert van dit jaar - een ringtone, voor op de mobiele telefoon.

Wie de evergreen onderzoekt dient eerlijk te zijn.
Je moet ruiterlijk durven toegeven dat er soms liederen door je hoofd spelen, die je daar niet wenst, maar niet kunt onderdrukken.

Het gebeurt regelmatig dat uit mij opborrelt: 'Morning has brooo kén, te dede dedu...'
Cat Stevens heeft weer even bezit van mij genomen.

En weer moet ik met de hand op het hart verklaren dat ik geen LP of CD van hem in huis heb.
Wat moet die gast in mijn hoofd? En dat al decennia lang?

Hijzelf wil met zijn grote hits uit de jaren zeventig niets meer te maken hebben.
In 1979 bekeerde hij zich tot de Islam, verliet de muziekbusiness en noemde zich Yusuf Islam.

Hij werd 'een gerespecteerd lid van de Engelse Moslimgemeenschap', stichtte scholen en liefdadigheidsorganisaties en maakt sinds tien jaar weer muziek, op Islamitische grondslag.

Morning has broken, uit 1971, lijkt een makkelijk mee te zingen liedje.
Pianist Jeroen Thijsen laat horen hoe bedrieglijk die simpelheid is. En dat 'het religieuze' latent al aanwezig is...

Op zoek naar de geheimen van de evergreen, stuiten we nu op een fenomeen, waarvan ik nooit had gedacht er ooit één woord aan te zullen wijden:

Roger Whittaker

Geloof me: nimmer kocht ik een LP of CD van deze man. Als ik hem op de radio hoor, reik ik zo snel als mogelijk naar de knoppen. Dat bronzen geluid! Wat een walgelijke zoetigheid druipt ons tegemoet!

Maar toch...

New world in the morning - I don't believe in if anymore...
Na ruim dertig jaar neurie je zijn grote hits moeiteloos mee. Je wilt niet, maar je moet.

En nog altijd worden ze gedraaid.
Ik zie hem nog wel eens in tv-spotjes voorbij komen. Een dikbuikige heer, omringd door hübsche Mädel, dwalend door een protserig kasteel, zijn Duitstalige repertoire promotend.

Want Roger is een Europese zanger, die blijkbaar over alle grenzen heen zingt.

Hoe zit de Whittaker-evergreen technisch in elkaar?
Met pianist Jeroen Thijsen bespreek ik een van de hits.

We zijn op zoek naar nieuwe liederen, die klinken alsof we ze al jaren kennen.

Vandaag een gaaf voorbeeld: Don't Know Why, gezongen en gespeeld door Norah Jones.

In 2002 verschijnt de CD Come Away With Me van de 22-jarige, dan nog volslagen onbekende New Yorkse zangeres/pianiste.

Het nummer Don't Know Why valt op en wordt frequent gedraaid over de gehele wereld. De zangeres gaat ermee op tournee (zat ze niet een keer bij Barend&Van Dorp?).

In februari 2003 gebeurt het verbazingwekkende: de CD van Norah Jones krijgt acht Grammy Awards, waaronder drie voor dat ene nummer (Song of the year, Best Female Pop Vocal Performance en Record of the year).

Zoveel succes voor zo'n eenvoudig liedje, dat totaal afwijkt van het huidige popaanbod.

De song is nieuw - geschreven door haar gitarist Jesse Harris - maar zou net zo goed in de jaren veertig kunnen zijn gemaakt.

Is dit de ultieme New Evergreen?

Pianist Jeroen Thijsen legt uit hoe de song technisch in elkaar steekt en probeert het geheim van het succes te achterhalen.

NB Speel je (een beetje) piano? Na het gesprek met Jeroen speel je het nummer zo mee!

Doel van het project: we gaan proberen een nieuw lied te maken, dat klinkt alsof we het al jaren kennen.
Daartoe dienen we eerst de beproefde, klassieke evergreens te bestuderen.

Wat maakt een liedje van alledag tot een evergreen, die decennialang in de hoofden van heel veel mensen blijft rondzingen?

Liederen uit heftige tijden van oorlog blijven lang in het collectieve geheugen bewaard.
Ouderen horen, bij het lezen van dit tekstfragment, automatisch de ruim zestig jaar oude melodie:

Vor der Kaserne, vor dem grossen Tor
Stand eine Laterne, und steht sie noch davor
So woll'n wir uns da wiedersehn,
Bei der Laterne woll'n wir stehn
Wie einst, Lili Marleen,
wie einst, Lili Marleen.

In 1980, zeven jaar na de beëindiging van de Vietnamoorlog, schreef en zong Billy Joel het lied Goodnight Saigon, dat tot de evergreen van dit drama zou uitgroeien.

Wie kan de volgende regels meteen meezingen?

We met as soulmates
On Parris Island
We left as inmates
From an asylum
And we were sharp
As sharp as knives
And we were so gung ho to lay down our lives

Met dit lied kunnen we bewijzen dat een evergreen niet een makkelijk in het gehoor liggend deuntje hoeft te zijn.
Ik draaide het nummer voor aan pianist Jeroen Thijsen, die het al luisterend muzikaal ontleedt.

Al een tijdje loop ik met het idee rond in de naaste toekomst een (zang)CD te maken, waarop ik 'nieuwe evergreens' wil laten horen.

Een nieuwe evergreen is een lied waarbij de luisteraar denkt: 'Dat lied ken ik, wie zong dat vroeger nou ook alweer...'
Toch is het een splinternieuw, door mij geschreven lied.

Met andere woorden: wat maakt een lied tot een evergreen?

Alvorens nieuwe evergreens te kunnen schrijven, dien ik dus eerst de bestaande evergreens uit de westerse muziekgeschiedenis te bestuderen.
En ik wil de Biesloglezers deelgenoot maken van mijn zoektocht.

Mocht u zin hebben zelf ook 's een liedje te maken en speelt u (een beetje) piano, dan kunt u hier uw voordeel doen, want ik zal alle opgedane kennis met u delen.

Voor deze eerste aflevering ging ik te rade bij mijn pianoleraar, de jonge talentvolle pianist Jeroen Thijsen.

Een evergreen is gebaseerd op muzikale clichés. In de eerste les laat Jeroen horen hoe enkele cliché-akkoorden materiaal opleveren voor miljoenen liedjes.
En binnen zeven minuten komen we een paar beroemde voorbeelden tegen.